HSP & Narcisme

HSP & Narcisme: waarom je als HSP’er vatbaarder bent voor een narcist

Wanneer je hooggevoelig bent, kun je vatbaarder zijn voor een narcist. Dit kan in allerlei vormen. Je kunt te maken hebben met een narcistische ouder, een narcistische relatie of een narcistische leidinggevende.

Waar je de narcist ook tegenkomt, vaak is er een verband tussen jouw hooggevoeligheid en de narcist. Je beschikt namelijk over bepaalde eigenschappen en overlevingsmechanismen die je vatbaar maken.

Daar komt bij dat bepaalde patronen zich herhalen in een leven of familiesysteem. Heb je een narcistische ouder, dan bestaat de kans dat je in een partnerrelatie ook een narcist vindt. Simpelweg omdat je dit mechanisme kent.

In dit blog leggen we je uit wat het verband is, maar ook wat je hier zelf aan kunt doen wanneer je dit patroon wilt doorbreken. De sleutel zit namelijk in jou!

De kracht van de HSP’er

Wanneer je hooggevoelig bent, beschik je over een aantal prachtige eigenschappen die ook enkele valkuilen met zich meebrengen. Je bent empathisch, meelevend, staat klaar voor anderen en je reageert sensitief op dingen die in je omgeving gebeuren.

De valkuil is dat je te empathisch bent, jezelf wegcijfert en over je eigen grenzen laat gaan.

Je reageert zeer subtiel op de mood van andere mensen. Heel vaak voel je al, voordat de ander het merkt, dat er iets veranderd in de stemming.

In plaats van dat je dit bij de ander laat reageer je direct. Je wilt het oplossen, zeker als de ander boos of niet gelukkig lijkt te zijn. Je schiet in de valkuil van oververantwoordelijkheid. Je lost dingen op die niet van jou zijn.

Wat doet een narcist?

Narcisme is een persoonlijkheidsstoornis met verschillende gradaties. We maken onderscheid tussen verborgen en openlijk narcisme. Een narcist is doorgaans vooral bezig met zichzelf, en niet met de ander. Ze zijn dominant en manipulatief en het ontbreekt ze aan inlevingsvermogen en empathie. (Precies dat wat de HSP’er wel heeft.)

Over hoe narcisme ontstaat zijn verschillende dingen te zeggen. Enerzijds kan de oorzaak liggen in een onveilige jeugd. Anderzijds in het idealiseren en niet begrenzen van de narcist als kind.

Een narcistische persoonlijkheidsstoornis kan dus ontstaan in de jeugd van de narcist. In de kern worstelt een narcist met een diepgewortelde onzekerheid. Vaak ligt hier een onveilige jeugd aan ten grondslag. Denk hierbij aan een gebroken gezin, heftige thuissituaties of het hebben van een narcistische ouder. Dit geeft trauma. De narcist sluit zich af om te kunnen dealen met dit trauma en richt zich op zichzelf.

HSP vatbaar voor narcist

Hoe ziet het gedrag van de narcist eruit?

Er zijn een aantal kenmerken die passen bij een narcist:

Gebrek aan empathie

Een narcist kent een gebrek aan doorleefde empathie. Je ziet dit bijvoorbeeld terug in situaties waarbij jezelf enorm van de kaart bent en de narcist niet mee lijkt te kunnen leven.

Manipulatief

Narcisten zijn een meester in het krijgen van wat ze willen. Ze manipuleren en zetten je onder druk. Dit kan heel sneaky gaan. Hier krijg je ook te maken met gaslighting. Dit is een vorm van emotionele manipulatie waarbij de narcist dingen verdraaid en jij gaat twijfelen aan jezelf. Dit is vaak het begin van het einde. Je komt terecht in eindeloze discussies waarin dingen continu verdraaid worden.

Een opgeblazen ego

Een narcist vindt zichzelf geweldig. Zodra je op een bepaalde manier aan zijn of haar ego komt, geeft dit gedoe.

Buitenproportionele boosheid

Veel narcisten kennen een buitenproportionele boosheid. Dat wil zeggen dat ze overmatig boos kunnen reageren op normale situaties.

Stemmingswisselingen

Een narcist kan zomaar van stemming veranderen. Zoals eerder genoemd ben je als HSP’er zeer gevoelig voor signalen uit je omgeving. Je voelt dit al ver van tevoren aankomen.

Om te zorgen dat de narcist goed gemutst blijft loop je op eieren. Je doet je uiterste best om te voorkomen dat hij of zij boos, mopperig of chagrijnig wordt. Simpelweg omdat dit vaak ongelooflijk veel gedoe oplevert.

Aantrekken en afstoten

In een relatie met een narcist zit je altijd in het patroon van aantrekken en afstoten. De ene keer mag je dicht bij de narcist komen en vindt hij of zij je fantastisch. De andere keer word je afgestoten en buitengesloten. Dit is een slopend en verslavend proces.

Je wordt namelijk afhankelijk gemaakt van de ‘goede momenten’ met de narcist. Hiermee wordt ook een zogenaamde trauma bond gecreëerd, dit is een verslaving aan de narcist. De traumabond kan voelen als echte liefde, maar is het zeker niet!

De impact van een narcistische ouder

Narcistische ouders hebben de neiging om een kind te zien als een verlengstuk van zichzelf en het kind te gebruiken om hun eigen behoeften te vervullen. Dat betekent dus dat een narcistische ouder niet bezig is met de behoeften van jou als kind. Je vader of moeder is dan emotioneel afwezig.

Dit kan leiden tot emotionele verwaarlozing en misbruik, waarbij je als kind het gevoel hebt dat je niet goed genoeg bent. Hierdoor ben je constant op zoek is naar de goedkeuring en waardering van de narcistische ouder.

Als kind van een narcistische ouder kun je worstelen met een gezond zelfbeeld. Ook het aangaan van gezonde relaties kan ingewikkeld zijn, simpelweg omdat je nooit gezien hebt hoe een gezonde relatie er uit ziet. Hierdoor bestaat er een kans dat je in je volwassen leven opnieuw een narcist treft, maar dan als partner.

Vaak zoek je in een relatie een partner die iets weerspiegelt van de relatie met je ouders. Je zoekt iets wat je kent. In feite ben je onveilig gaan definiëren als veilig. Door aan jezelf te werken kun je uit dit patroon stappen.

Het verband met hooggevoeligheid

De kans is groot dat jij je als HSP’er ook herkent in een stukje onveiligheid wat je gevoeld hebben in jouw leven. Als kind worstelde je met jezelf. Je ouders of verzorgers erkenden niet dat je gevoelig was.

Ook op school was hier geen aandacht voor. Wanneer je ook nog te maken hebt gehad met een onveilige of onrustige thuissituatie of emotioneel afwezige ouders, dan heb je manieren gevonden om jezelf te beschermen tegen de pijn die hiermee samen ging. Dit is je overlevingsmechanisme.

Jezelf wegcijferen of altijd anticiperen op de behoefte van de ander is zo’n mechanisme. Door jezelf aan de kant te zetten en ten koste van alles conflicten te vermijden krijg je toch de erkenning en de waardering die je zocht (denk je). Dit noemen we ook wel fawnen. Er is alleen 1 probleem: dit is geen gezond mechanisme.

Gratis ebook (noodplan voor HSP’ers)

In dit gratis e-book vind je handige tips voor hooggevoelige mensen. Voorkom dat je te veel energie verspilt en hooggevoeligheid als een negatieve eigenschap gaat zien. Download dit e-book nu gratis en ontvang ‘m direct in je mailbox.

Binnen een paar minuten in je mailbox. Je kunt direct aan de slag

Oververantwoordelijkheid

Als HSP’er heb je vaak een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Je bent begaan met de ander en wilt helpen waar mogelijk. Hierin schuilt het grote gevaar van oververantwoordelijkheid. Wat je dan namelijk doet, is te veel verantwoording nemen. Je gaat de pijn van de ander dragen.

In relatie met een narcist is dit een gebed zonder eind. In eerste instantie lijkt dit nog te gaan. De narcist vertelt over zijn of haar zware jeugd en jij toont begrip. Dit begrip is voeding voor de narcist.

Maar op een bepaald moment merk je dat het niet stopt, dat er wordt verwacht dat je hierin altijd klaarstaat voor de ander. Je voelt je leeggezogen en houdt amper ruimte over voor jezelf. Dit maakt de dynamiek toxisch.

HSP, narcisme en codependentie

Wanneer jij je herkent in hooggevoeligheid kan het zijn dat je worstelt met het overlevingsmechanisme codependentie. Er is geen directe relatie tussen hoogsensitiviteit en codependentie, maar er is wel degelijk sprake van een bepaalde overlap tussen de kenmerken van HSP en codependentie die maken dat HSP’ers vatbaarder zijn voor codependentie.

Denk hierbij aan de sterke wens om anderen te helpen. Vooral wanneer je dit doet ten koste van jezelf en je over je eigen grenzen gaat, is het verband te leggen.

Codependentie is een vorm van gedrag waarbij je jezelf in de steek laat om te zorgen voor de behoeften van de ander. Vaak doe je dit omdat je het gevoel hebt dat je alleen van waarde bent als je jezelf weggeeft aan de ander. Hiermee ontstaat afhankelijkheid. Deze afhankelijkheid maakt je extreem vatbaar voor de narcist. De narcist maakt maar al te graag van je bereidheid om jezelf op te offeren.

Rejection Sensitivity & vatbaar voor de narcist

Een HSP’er worstelt ook vaak met een vorm van Rejection Sensitivity. Je kunt een patroon ontwikkeld hebben waarbij je zo bang bent voor de afwijzing van de ander dat je dit ten koste van alles wilt voorkomen. Om te voorkomen dat je afgewezen wordt:

Dit zijn destructieve patronen. In algemene zin loop je hier al voorbij aan jezelf, laat staan in de relatie met een narcist. Alle genoemde patronen versterken je vatbaarheid voor de narcist.

Impact narcistische ouder en HSP

Wat moet je doen als jij je je hierin kent?

Herken jij je in wat er in dit blog beschreven wordt? Zit je in een relatie met een narcist of heb je dat vermoeden? Weet je dat je vatbaar bent voor een narcist en wil je het patroon definitief doorbreken.

Dat kan.

Je kunt werken aan stukken in jezelf die je minder vatbaar maken voor narcisme of toxische relaties. Zoals genoemd heb je bepaalde patronen ontwikkeld die je in je volwassen leven in de weg zitten. Deze patronen zijn een reactie op trauma. Met trauma en heling kun je aan de slag.

Een aantal manieren:

Aan de slag met een familieopstelling

Met een familieopstelling maak je verborgen dynamieken zichtbaar. Je zult zien dat in een familiesysteem vaak sprake is van herhalende patronen. Narcisme kan zo’n herhalend patroon zijn wat in meerdere familiegeneraties terugkomt. Totdat er iemand opstaat en bereid is om het te onderzoeken.

In een familiesysteem is het belangrijk dat iedereen zijn of haar eigen plek inneemt. Hiermee ontstaat de juiste balans en kun je jouw leven gaan leiden. Wanneer je op de verkeerde plek staat, kan het zijn dat het leven niet stroomt.

Heb jij als kind voor je ouders gezorgd (om wat voor reden dan ook) dan ben je van plek gewisseld in het systeem. Dit noemen we parentificatie. Dit zorgen voor draag je vaak mee in je volwassen leven. En je raadt het al, ook dit maakt je vatbaar voor een toxische relatie waarbij geven en nemen uit balans is. Disbalans in geven en nemen is ook vaak te herleiden op het familiesysteem.

Voorwaarts in Ontwikkeling verzorgt familieopstellingen met behulp van representanten, paarden, vloerankers of poppetjes. Deze kunnen zowel online als offline plaatsvinden.

De impact van emotioneel afwezige ouders

Wanneer je ouders emotioneel afwezig zijn geweest (om wat voor reden ook) dan ben je vatbaarder voor een narcist. Je hebt niet voldoende ondersteuning en bevestiging ervaren bij je ouders waardoor je dit kunt gaan zoeken bij een ander. Dit kan zowel te maken hebben met de vaderwond als de moederwond.

Familieopstelling HSP en Narcisme

Binnenste buiten leven

Wanneer je gewend bent om altijd van buiten naar binnen te leven is kiezen voor jezelf een hele uitdaging. Toch kun je dit leren? Je kunt stap voor stap in verbinding komen met jouw gevoel zodat je ontdekt wat voor jou belangrijk is. Je grondt dan in jouw waarheid. Waardoor je minder vatbaar wordt voor toxische relaties.

Hoe beter je weet wie je bent, hoe beter je weet waar jouw grenzen zijn.

Wanneer je jezelf goed kent is de kans kleiner dat je de ander over je grenzen laat gaan. Hierbij moet genoemd worden dat je jezelf de tijd mag gunnen om te ontdekken wat gezonde grenzen zijn. Want de kans is aanwezig dat je nooit geleerd hebt wat een gezonde grens is.

Je mag grenzen stellen zonder dat jij je schuldig hoeft te voelen over dat je jouw ruimte pakt. Je hebt het recht om jouw ruimte te pakken en goed voor jezelf te zorgen.

Inzicht in de transactionele analyse

Het heeft geen enkele zin om de focus alleen maar te hebben op of je vader, moeder of partner een narcist is. Dan ben je opnieuw buiten jezelf bezig. Wanneer je de diepte ingaat zul je merken dat de essentiële verandering in jou zit.

De Transactionele Analyse is een methode die je helpt om verantwoording te pakken voor je eigen gedrag. Je leert bijvoorbeeld hoe je vanuit de volwassenrol met de ander communiceert.

Persoonlijke coaching

Wil je jouw patronen doorbreken en nu eindelijk leren om voor jezelf te kiezen? Zodat je niet weer in destructieve relaties terechtkomt. Voorwaarts in Ontwikkeling verzorgt persoonlijke coaching voor HSP’ers. Hierbij maken wij ook gebruik van paardencoaching.

Neem gerust contact met ons op wanneer je meer informatie wilt!

Leuk dat je dit blog leest …

Je leest een blog uit de kennisbank van Voorwaarts in Ontwikkeling. Mijn naam is Marike Liemburg. In de blogs deel ik mijn kennis en ervaring rondom thema’s als codependentie, hooggevoeligheid, coachen met paarden, persoonlijke ontwikkeling, stress, burn-out en rouw en verlies.

Ik vind het ontzettend leuk om mijn kennis en ervaring met je te delen. Denk hierbij aan: