Rejection Sensitivity en Hooggevoeligheid

Ben jij erg gevoelig voor afwijzing? Doe je van alles om te voorkomen dat je afwijzing voelt? Dit kan te maken hebben met Rejection Sensitivity. Ofwel afwijzingsgevoeligheid. Het betekent dat je bang bent om afgewezen te worden. In dit blog gaan we in op wat afwijzingsgevoeligheid betekent, waar het wegkomt en hoe je dit patroon doorbreekt.

Wat is Rejection Sensitivity

Wanneer jij last hebt van Rejection Sensitivity is je focus volledig gericht op de ander. Je functioneert vanuit de basisovertuiging dat jij niet oké bent. Wat je vervolgens doet, is continu bij de ander checken of je wel oké bent. Dit doe je om te voorzien in de basisbehoefte van ieder mens: gezien, erkend en gewaardeerd worden.

Zodra je ook maar enigszins het gevoel hebt dat de ander je niet oké vindt, voelt dit als afwijzing.

Belangrijk om te weten is dat het niet eens echt zo hoeft te zijn dat de ander je afwijst. In veel gevallen vul je dit zelf in aan de hand van de signalen die je opvangt en die je zelf zo vertaald.

Continu bezig met de ander

Je bent de hele tijd bezig met wat de ander aan het doen is. Omdat je wilt weten of de ander jou wel goed genoeg vindt. Je wil bevestiging van de ander. Je wil dat deze persoon jou begrijpt, ziet, hoort en accepteert.

En als je deze bevestiging hebt gekregen dan kun jij weer met je aandacht aanwezig zijn in je eigen ruimte, want het voelt alsof je daarvoor toestemming hebt gekregen.

Echter, de realiteit is vaak anders, de andere persoon gaat niet bevestigen dat jij oké bent en dat je geaccepteerd wordt. En dat kan zorgen voor een ontzettend rot gevoel.

Een vermoeiende vicieuze cirkel

Je houdt een vermoeiende vicieuze cirkel van negatieve gedachten in stand. Je bent namelijk steeds bezig met wat een ander denkt en doet. Dus stel dat je dit weekend een verjaardag hebt van een tante. Je wilt eigenlijk niet heen, want je bent te moe.

• Door je afwijzingsgevoeligheid zijn je antennes gericht op de ander. Dus jij vraagt je af: wat vind mijn tante ervan dat ik er niet ben? Is ze dan boos, teleurgesteld of maakt het haar niet uit?
• O ja, en wat te denken van je moeder. Die vindt er vast wat van als jij je afmeldt omdat je moe bent.
• Dat betekent dat je niet 1 maar 2 mensen moet teleurstellen.
• Je besluit wel naar de verjaardag te gaan, want je wilt de pijn van de afwijzing te voorkomen.

Er is alleen 1 probleem: je gaat over je eigen grenzen. Je angst voor afwijzing is zo groot dat dit ten koste gaat van jezelf.

Selffulfilling prophecy

Je ziet in deze vicieuze cirkel ook het principe van selffulfilling prophecy. Je bent bang dat er iets gebeurt, en het gebeurt ook. Dat wat je aandacht geeft, groeit.

Denk maar even aan het voorbeeld van je tante: als je bang bent dat ze boos wordt, dan interpreteer je bepaalde signalen ook makkelijk als boos. Als je haar belt en ze pakt de telefoon niet op denk je dat het aan jou ligt. Terwijl dit niet het geval is, want ze was even naar de supermarkt.

Als ze de linker wenkbrauw een millimeter te hoog optrekt, vertaal jij dat als teleurstelling richting jou. Terwijl dit niet het geval hoeft te zijn.

Trauma en Rejection Sensitivity

De gevoeligheid voor afwijzing kan ontstaan door trauma, ontstaan in je eerdere leven. Dit hoeven niet altijd grote traumatische gebeurtenissen te zijn.

Zeker als HSP kunnen kleine dingen soms heel groot voelen. Dit heeft zo’n grote invloed op je zelfbeeld dat je dit de rest van je leven meedraagt.

De relatie met hoogsensitiviteit

Als hoogsensitief persoon ben je extra gevoelig voor prikkels in je omgeving. Het brein van een HSP werkt letterlijk anders dan het brein van andere mensen. Dit betekent dat bepaalde situaties harder bij je binnenkomen. Het betekent dat je als HSP’er gevoeliger bent voor angst.

Hoogsensitieve mensen voelen zich onbegrepen

De kans is groot dat je in je kindertijd je al vaak onbegrepen hebt gevoeld. Omdat je ouders jou niet begrepen, of omdat je op school buiten de groep viel. Juist vanwege dit onbegrip kan het zijn dat jij je vaker afgewezen hebt gevoeld.

Hoogsensitieve personen voelen intenser

Hier komt nog bij dat je als HSP afwijzing ook nog intenser ervaart. Gebeurt dit te vaak dan zet je dit om in innerlijke overtuiging dat jij niets waard bent. Of dat alles aan jou ligt. Je hebt vaak last van heftige schuldgevoelens, een mechanisme wat je ook weer meeneemt in je volwassen leven.

Afwijzing voorkomen

Uiteindelijk creëert je systeem een mechanisme waarmee het je beschermt tegen afwijzing. Je krijgt het idee dat de ander jou niet oké vindt en dat je niet voldoet aan de verwachting van de ander.  Het gevolg hiervan kan zijn dat je doorschiet in je gedrag. Het kan zijn dat:

• Je andere mensen gaat pleasen in de hoop dat ze jou zien
• Je perfectionistisch gedrag laat zien. Hiermee voorkom je dat je fouten maakt in de hoop dat de ander je dan niet afwijst.
• Je oververantwoordelijk gedrag laat zien. Dus je gaat verantwoording pakken voor dingen die niet van jou zijn. In de hoop dat de ander je ziet staan als je maar zoveel mogelijk oplost.
• Jij je aan gaat passen aan anderen zodat je een ander niet in de weg loopt. Hiermee vermijd je altijd conflict waardoor er geen afwijzing volgt.
• Je nog harder je best doen dan dat je al deed. Dat kan zijn door meer uren te werken of nog meer te sporten. Zodat een ander, maar ziet hoe goed je het doet.
• Je controlegedrag gaat vertonen. Door invloed uit te oefenen op de ander gebeuren er geen onverwachtse dingen. Hiermee probeer je een mogelijke afwijzing te voorkomen.
• Je geen grenzen aangeeft omdat je bang bent dat de ander je zal afwijzen.
• Je geen keuzes maakt omdat je bang bent dat je een ander daarmee voor het hoofd stoot.
• Je codependent gedrag gaat vertonen. Dit duidt op codependentie, wat betekent dat je jezelf volledig weggeeft in relatie tot de ander.
• Je schiet in je hoofd waardoor je gaat overanalyseren. Je komt in een cirkel waar je bijna niet meer uitkomt.
• Je trekt je dingen persoonlijk aan, omdat je het gevoel hebt dat het altijd aan jou ligt.

Al dit gedrag duidt op een overlevingsmechanisme. Een overlevingsmechanisme heeft als doel om je te beschermen tegen pijn.

Gevolg van overlevingsmechanismen

Je kunt je voorstellen dat bovenstaand gedrag geen gezond gedrag is. Natuurlijk is het niet erg wanneer je een keer pleasegedrag laat zien. Maar wanneer je dit continu doet, is het een slopend mechanisme. Dit gaan namelijk ten koste van je zelf. Dit geeft veel stress.

Want stel dat jij geen grens aangeeft in de hoop dat je waardering krijgt en je krijgt deze waardering niet. Dan voel jij je boos. Of je voelt je gefrustreerd. Het kan ook samengaan met gevoelens van schuld en schaamte.

Zit je te lang in deze cirkel dan kan dit leiden tot fysieke klachten, maar ook tot depressie of burn-out.

De invulling van jouw leven

De angst voor afwijzing maakt ook dat je jouw leven niet volledig leeft. Wanneer je altijd gericht bent op de ander heb je amper of geen tijd om invulling te geven aan jouw behoeftes en verlangens. Jouw gedrag maakt dat je stil komt te staan.

Dit heeft ook te maken met het zogenaamde stop & checksysteem wat een HSP’er gebruikt om beslissingen te nemen. Voordat je een beslissing neemt wil je eerst het totaalplaatje overzien voordat je in actie komt. Speelt afwijzingsgevoeligheid hier een te grote rol in dan wegen de nadelen bij een beslissing al snel zwaarder dan de voordelen.

Op het moment dat je ervoor kiest om het patroon te doorbreken en te kijken naar wat jij wilt kan dit oncomfortabel voelen. Je bent gewend om in de buitenwereld te checken of wat jij doet wel oké is, dat betekent dat je door het discomfort heen moet.

Je mag leren vertrouwen op wat jij vindt en voelt. Je mag een eigen mening hebben. Je mag ook leren dat afwijzing er soms bij hoort. Maar dat jouw identiteit hier niet van afhangt.

Waarom heb je deze overlevingsstrategie ontwikkeld?

Het is de moeite waard om te zoeken waarom je deze overlevingsmechanismen hebt ontwikkeld. Welke gebeurtenis ligt hieraan ten grondslag. Wanneer heb jij jezelf achter gelaten en ben je gestopt met jezelf te waarderen. Dit is per persoon verschillend.

Persoonlijke coaching kan je helpen om hier inzicht in te krijgen. Wanneer je weet en herkent waar het gedrag wegkomt, kun je het veranderen. Dan kun je aan de slag met het ontwikkelen van een gezond zelfbeeld.

Out-side in of inside-out

Rejection Sensitivity kun je vergelijken met de term out-side in (je laat je beïnvloeden door de buitenwereld) in plaats van inside-out (je neemt je eigen besluit). Je geeft geen invulling aan eigen behoeftes, maar je geeft invulling aan wat een ander wilt in de hoop dat je er iets voor terugkrijgt.

Het is natuurlijk onmogelijk om de verantwoordelijk voor jouw zelfwaardering of toestemming bij de ander neer te leggen. De ander kan onmogelijk zorgen voor jouw welzijn.

Hoe doorbreek je Rejection Sensitivity?

Rejection sensitivity kun je doorbreken. Wees mild voor jezelf in dit proces. Als eerste is het van belang dat je dingen anders leert te interpreteren. Dat kun je doen door continu bij jezelf na te gaan of het klopt wat je denkt en voelt.

Door je bewust te worden van je gedachten kun je controleren of het klopt wat je denkt. Weet je bijvoorbeeld zeker dat iemand anders echt boos is op jou? Of is dat iets wat alleen in jouw hoofd zit. Dat kun je simpelweg doen door bij een ander te checken of het klopt wat jij voelt.

Goed voor jezelf zorgen

Goede zelfzorg is cruciaal. Dat geldt zeker voor jou als HSP. Wanneer je overprikkeld bent, ben je gevoeliger voor afwijzing dan wanneer je goed voor jezelf zorgt en lekker in je vel zit. Goed eten, goed slapen en een duidelijk ritme helpen hierbij.

Aan de slag met de onderliggende oorzaken

Met behulp van coaching kun je aan de slag met het doorbreken van je afwijzingsgevoeligheid. In de coaching van Voorwaarts in Ontwikkeling maken we gebruik van familieopstellingen. Tijdens het werken met familiesystemen werken we vanuit de theorie van de drie natuurwetten:

1. Ordening: Het belang van de juiste positie en juiste ordening in het systeem. Neemt iedereen in het systeem de juiste positie in?

2. Het belang van het evenwicht tussen geven en nemen: De balans tussen geven en nemen hoort te kloppen

3. Buitensluiting/verbinding: Niemand van het systeem mag buitengesloten worden of er buiten gaan staan. Iedereen hoort erbij! In zowel de huidige generatie als de voorgaande generaties.

Wanneer er sprake is van disbalans kan zich dat uiten in afwijzingsgevoeligheid. In het familiesysteem is het belangrijk dat jij jou plek inneemt. Dat betekent dat je de ruimte mag pakken die je nodig bent. Uit angst voor afwijzing ben je van je plek afgegaan. Je maakt jezelf kleiner dan je bent, je geeft je ruimte weg omdat het niet veilig voelt. Door een familieopstelling te doen kun je dit herzien.

Een familieopstelling is een van de basispijlers in de coaching van Voorwaarts in Ontwikkeling.

Coaching met paarden

Daarnaast maken we in onze coaching gebruik van de paardenkudde. Tijdens de sessies wordt een beroep gedaan op de natuur van het paard. Paarden zijn prooidieren (vluchtdieren) en leven daarom in een kudde (overlevingsstrategie).

Binnen de kudde zijn paarden afhankelijk van elkaar. Hierbij gaat het om rangorde (leiderschap) en gezondheid. Om de overleving te waarborgen (wanneer de hongerige tijger op de loer ligt) moet de kudde klaar zijn om te vluchten. Beweging, kuddeleden en voedsel zijn voor het paard belangrijke factoren. Leiderschap en vertrouwen spelen een belangrijke rol in het leven van paarden.

Wanneer er een verstoring aanwezig is in deze basisprincipes gaat dit ten kostte van de authenticiteit en congruentie. Simpel gezegd: Paarden willen het systeem weer kloppend maken. Om de overlevingsstrategie weer te kunnen waarborgen. Dit betekent dat paarden het altijd spiegelen wanneer er oneffenheden zijn.

Tijdens een systemische opstelling tussen de paarden lijkt het erop dat paarden onduidelijk gedrag bij mensen direct testen om duidelijkheid in de ordening te krijgen.