Angst voor conflicten: hoe ga je om met conflictvermijdend gedrag?

Ken je dat gevoel? Dat je hart sneller gaat kloppen als je denkt aan een mogelijk conflict? Dat je liever een stap terug doet dan dat je voor jezelf opkomt, omdat je bang bent voor ruzie? Als je hooggevoelig bent, is de kans groot dat je deze gevoelens herkent.

In dit blog duiken we dieper in de wereld van hooggevoelige mensen en hun angst voor conflicten. We bekijken waarom je misschien conflictvermijdend gedrag vertoont en geven je tips om hiermee om te gaan.

Hoe ziet de angst voor conflicten eruit?

Een conflict of een ruzie betekent van nature stress voor je systeem. Vroeger, toen we als mens nog in de natuur leefden en het iedere dag spannend was of je zou overleven, hanteerde je een overlevingsstrategie om gevaar te vermijden.  

Als er gevaar was, zoals een groot wild dier, was het beter om weg te rennen of je te verstoppen. Dit hielp om veilig te blijven. Nu zijn er geen wilde dieren meer die ons achterna zitten, maar dat oude gevoel kan nog wel opkomen bij ruzies of conflicten. Je wilt jezelf beschermen, dus ga je de ruzie uit de weg.

De mechanismen vluchten, vechten of bevriezen zijn de meest bekende mechanismen. Daarnaast is er nog een vierde mechanisme, wat voor veel HSP’ers een bekend mechanisme is: fawnen. Je laat gedrag zien waarbij je probeert de situatie te sussen en conflict te vermijden. Dit doe je in de hoop dat je niet afgewezen wordt.

Welk gedrag laat je zien als je conflictvermijdend bent?

Als je conflictvermijdend bent, is de kans groot dat jij je herkent in één of meerdere van deze kenmerken:

• Je houdt je mening vaak voor jezelf om geen onenigheid te veroorzaken.
• Je voelt een knoop in je maag als je denkt aan mogelijke conflicten.
• Je verandert van onderwerp wanneer een gesprek gespannen wordt.
• Je maakt vaak excuses, zelfs als je diep van binnen voelt dat je niets verkeerds hebt gedaan.
• Je vindt het moeilijk om ‘nee’ te zeggen, zelfs als je iets echt niet wilt.
• Je blijft uit de buurt van mensen of situaties waarvan je denkt dat ze problemen kunnen veroorzaken.
• Je stelt beslissingen uit in de hoop dat problemen vanzelf verdwijnen.
• Je voelt je vaak opgelucht als een ander de leiding neemt in een discussie of besluit.
• Je doet concessies in situaties waarin je eigenlijk zou moeten opkomen voor je eigen belangen of wensen.
• Je houdt niet van verrassingen of onverwachte veranderingen omdat ze tot conflicten kunnen leiden.
• Je vermijdt oogcontact wanneer je je in een ongemakkelijke of gespannen situatie bevindt.
• Je zoekt naar manieren om te bemiddelen of de vrede te bewaren, zelfs als dat betekent dat je je eigen behoeften opzij zet.
• Je piekert vaak over wat je had moeten zeggen of doen in een bepaalde situatie.
• Je neemt vaak de verantwoordelijkheid op je voor problemen, zelfs als ze niet jouw verantwoordelijkheid zijn.
• Je probeert conflicten te bagatelliseren of ze als “niet zo’n groot probleem” te beschouwen.
• Je vermijdt vaak directe communicatie en gebruikt indirecte manieren om je gevoelens of meningen te uiten.
• Je trekt je terug of isoleert jezelf wanneer je het gevoel hebt dat er een conflict op handen is.
• Je hebt de neiging om vroegtijdig een gesprek of situatie te verlaten wanneer je voelt dat er spanningen zijn.

De rol van je opvoeding en je angst voor conflicten

Je opvoeding is zeer bepalend voor hoe je omgaat met conflicten. Het kan zijn dat je ouders zeiden dat je stil moest zijn en geen problemen moest maken. Hierdoor heb je misschien geleerd dat ruzie iets ergs is. Je wilt dan liever geen ruzie, omdat je denkt dat dit slecht is.

Of misschien mocht je vroeger je mening niet geven. Als je iets zei wat je ouders niet fijn vonden, werd je misschien gestraft. Hierdoor heb je geleerd om je mond te houden en geen problemen te maken. Je bent dan bang geworden om te zeggen wat je echt denkt, omdat je denkt dat dit tot ruzie leidt.

Ook kan het zijn dat je ouders je heel erg beschermden. Ze wilden dat je altijd veilig was. Hierdoor heb je misschien niet geleerd hoe je met ruzies om moet gaan. Je bent dan niet gewend aan conflicten en vindt ze eng.

Ook belangrijk om benoemd te hebben is dat emotioneel afwezige ouders ervoor kunnen zorgen dat je conflictvermijdend gedrag laat zien. Stel dat je een ouder hebt die agressief was (door bijvoorbeeld drank) dan kan het zijn dat je geprobeerd hebt om gedrag te laten zien waarmee je voorkwam dat een situatie zou escaleren.

Letterlijk gedrag om te overleven dus.

Waarom je ruzies vermijdt door angst om afgewezen te worden

De angst voor afwijzing en conflictvermijdend gedrag gaan vrijwel altijd samen. De angst om afgewezen te worden is heel menselijk. We willen graag bij de groep horen. Er buiten vallen doet pijn. Wanneer er een conflict ontstaat kan het zijn dat je buiten de groep voelt.

Maar er is meer over te zeggen: als je in je jeugd (of op latere leeftijd) vaak pijnlijk bent afgewezen dan probeer je te voorkomen dat je afgewezen wordt. Je gaat dus gedrag laten zien waarmee je uit alle macht probeert te voorkomen dat de ander je afwijst. Je geeft geen grenzen aan, laat pleasegedrag zien en vindt het lastig om zelf beslissingen te nemen.

Veel HSP’ers worstelen ook met Rejection Sensitivity, ofwel afwijzingsgevoeligheid. Als HSP’er zijn je antennes vaak gericht op de buitenwereld, je bent hyperalert. Zodra je een oneffenheid voelt en bijvoorbeeld vermoedt dat iemand boos zou kunnen zijn, laat je direct gedrag zien om te voorkomen dat de ander echt boos wordt.

Je trekt het je persoonlijk aan (terwijl het helemaal niet persoonlijk hoeft te zijn). Je cijfert jezelf dan vervolgens weg of zorgt voor de ander in de hoop dat je zijn of haar goedkeuring krijgt en conflict voorkomt.

Hooggevoelig en angst

Houd in je achterhoofd dat een HSP’er een diepgaande en intense belevingswereld heeft. Een eigenschap die maakt dat hooggevoelige mensen angst ook intenser beleven. Het heeft een diepere impact op je systeem. Je hebt meer tijd nodig om te ontprikkelen en dingen te verwerken.

Een ruzie of een conflict heeft simpelweg meer impact op je wanneer je hooggevoelig bent. Je bent vaak in staat om te voelen wat een ander voelt, dit kan imponerend zijn zeker wanneer je dit niet bewust uit elkaar kunt halen.

Conflicten vermijden en codependentie + vatbaar voor narcisme

Conflictvermijdend gedrag is ook herkenbaar voor iedereen die worstelt met codependentie. Codependentie betekent dat je afhankelijk bent van andere mensen. Je wilt graag dat anderen blij en tevreden zijn, en je doet daar heel veel voor. Zelfs als dat betekent dat je je eigen gevoelens en behoeften opzij zet.

Je bent bang dat mensen in je omgeving je verlaten of niet meer van je houden als je iets doet wat ze niet leuk vinden. Dus je doet heel hard je best om alles goed te doen. Je wilt geen ruzies of problemen. Want je denkt dat, als er ruzie is, het jouw schuld is.

Doordat je zo bang bent voor ruzies, ga je ze uit de weg. Je zegt niet wat je echt denkt of voelt. Je doet wat anderen willen, ook als je het zelf niet fijn vindt. Dit komt doordat je denkt dat dit de enige manier is om de vrede te bewaren en om liefde en aandacht te krijgen.

Maar er is een risico. Als je altijd je eigen behoeften onderdrukt voor anderen, kun je jezelf verliezen. Je weet misschien niet meer wat je zelf wilt of nodig hebt. En dat is niet goed voor je.

Lees verder na dit blok

Vatbaar voor een narcist

Codependent gedrag of conflictvermijdend gedrag maakt je vatbaar voor een narcist. Het kan zelfs zijn dat je geleerd hebt om conflicten te vermijden doordat je te maken hebt gehad met een narcistische ouder. Een narcist kent geen empathie en is vooral bezig met zichzelf. Vaak gaat dit samen met stemmingswisselingen en buitenproportionele boosheid. Heb je een narcistische ouder gehad dan heb je geleerd om hier op te anticiperen. Zolang je maar niet in de weg liep, kon je vader of moeder ook niet boos worden.

De ironie is alleen dat dit gedrag je op latere leeftijd juist vatbaar maakt voor een relatie met een narcist. Als eerste omdat je in je relatie onbewust op zoek gaat iets wat je herkent. En ten tweede omdat je zo empatisch bent dat je een geschikt slachtoffer bent voor de narcist. De combinatie HSP en narcisme komt vaak voor.

Het onder ogen zien van je angst voor conflicten

Conflictvermijdend gedrag heeft een prijs. Op de korte termijn lijkt het je iets op te leveren, maar op de lange termijn ligt dit anders. Dit gaat namelijk altijd ten koste van jezelf. Je houdt je mond terwijl je eigenlijk iets wilt zeggen. Je zegt ja, terwijl je nee bedoeld.

De gevolgen kunnen zijn:

Opgekropte emoties: Als je altijd je gevoelens binnenhoudt, stapelen ze zich op. Net als een ballon die je blijft opblazen, kan hij uiteindelijk knappen. Opgekropte emoties kunnen ervoor zorgen dat je je verdrietig, boos of gefrustreerd voelt zonder te weten waarom.

Burn-out: Altijd maar meegaan met anderen, ook al voel je je er niet goed bij, kan je heel moe maken. Je vergeet wat jij nodig hebt en raakt opgebrand. Dit noemen we ook wel een ‘burn-out’.

Relatieproblemen: Als je nooit zegt wat je echt denkt of voelt, weten anderen ook niet wat je nodig hebt. Dit kan problemen in je relaties veroorzaken, omdat je niet eerlijk bent over je gevoelens.

Fysieke problemen: Wanneer je te lang gevoelens opkropt en wegstopt kan het zijn dat je lichaam stop zegt. Je krijgt last van slaapproblemen of fysieke klachten.

Aan de slag om je conflictvermijdende gedrag te doorbreken

Als je merkt dat je vaak conflicten vermijdt, ben je niet de enige. Veel mensen vinden het spannend om confrontaties aan te gaan. Maar gelukkig zijn er manieren om hier beter mee om te gaan. Hier zijn een paar praktische tips voor jou:

Jezelf leren kennen

Het helpt wanneer je patronen doorziet. Er zijn verschillende manieren om dit te achterhalen. In feite werk je aan je eigen gebruiksaanwijzing. Je kunt hierbij bijvoorbeeld kijken naar je familiesysteem. Misschien ben je in het familiesysteem van plek gewisseld met één van je ouders (parentificatie). Je mag hier dus je eigen plek weer in nemen. Dat kan door een familieopstelling te doen.

Het kan zijn dat je daardoor een patroon hebt ontwikkeld waarbij je altijd voor anderen zorgt. Ook kan het zijn dat je geleerd hebt altijd de rol van de bemiddelaar of de reddersrol in te vullen.

Het helpt ook om te kijken naar wat je van je ouders/opvoeders hebt geleerd over hoe je omgaat met conflicten. Hoe gingen je vader en moeder om met ruzies? Mochten de emoties die horen bij een conflict er zijn of niet? En ook: welke overtuigingen heb je over ruzies.

Aan de slag met jouw communicatie

Als je helder hebt waarom je doet wat je doet, kun je concreet aan de slag met hoe jij met conflicten of spannende situaties om wilt gaan. Als HSP’er heb je vaak iets meer voorbereidingstijd en verwerkingstijd nodig bij spannende situaties. Anders raak je makkelijk overprikkeld. Zorg dat je deze tijd en ruimte pakt. Ook kun je werken aan je communicatie in situaties.

Conclusie

Als je hooggevoelig bent, kan de wereld soms overweldigend zijn. Conflicten vermijden lijkt dan een veilige keuze. Maar, zoals je hebt gelezen, kan dit gedrag op de lange termijn ook problemen met zich meebrengen.

Het is helemaal goed om je eigen tempo te volgen. Door jezelf te kennen, duidelijk te zijn in je communicatie en soms een beetje hulp te zoeken, kun je de angst voor conflicten minder heftig maken. Vergeet niet dat jouw gevoelens en behoeften er mogen zijn. En dat je het waard bent om voor jezelf op te komen.