De reddersrol: waarom HSP’ers makkelijk de rol van de redder invullen.

Wanneer je hoogsensitief bent is de kans groot dat je bekend bent met de rol van de redder. Doordat je goed aanvoelt wat een ander nodig heeft, bestaat de kans dat je de ander wilt redden. Soms zie en voel je nog beter dan de ander wat er gebeurt in een bepaalde situatie. En dus kom je in actie.

Hierbij raken we trouwens direct aan de valkuil van de reddersrol. Je ontneemt de ander de kans om zelf te ontdekken wat hij of zij nodig heeft. En je vult vaak ook in wat iemand nodig heeft zonder dit te checken.

Daar komt bij dat de rol van de redder ook een overlevingsmechanisme kan zijn waarmee je als kind aandacht en liefde kreeg die je ouders je niet konden geven. In je volwassen leven kan de reddersrol een destructief mechanisme worden. In dit blog gaan we in op wat de reddersrol is, hoe dit ontstaat en wat de invloed is op je volwassen leven.

De rol van de redder

Wanneer jij je herkent in de rol van de redder ben je iemand die een ander altijd wil helpen. Je staat ongevraagd klaar voor de ander. Het betekent ook vaak dat je verantwoordelijkheid pakt die niet van jou is. Je offert jezelf op. Je herkent je ook in pleasegedrag, je maakt het de ander graag naar de zin. Andere typische kenmerken voor de reddersrol zijn:

• Je cijfert jezelf weg voor de ander.
• Je vindt het lastig om contact te maken met je eigen behoeften.
• Wanneer je een ander niet kunt redden word je ongelooflijk onrustig of zelfs paniekerig.
• Je gaat vaak over je eigen grenzen.
• Je durft niet voor jezelf op te komen.
• Je bent elk moment van de dag bereikbaar voor iedereen in je omgeving.
• Je zegt vaak ja, terwijl je nee bedoeld.
• Je hebt altijd het gevoel dat je te weinig doet voor een ander.
• Je bent teleurgesteld als mensen je hulp niet waarderen.

Wat zit er achter de reddersrol?

Vaak is de reddersrol een rol die je als kind al hebt aangenomen. De basis van deze rol ligt vaak in een gezin waar door omstandigheden geen echte ruimte was voor jou als kind. Dit kan bijvoorbeeld komen doordat:

• je ouders gescheiden zijn
• een van je ouders ziek was
• een van je ouders alleen maar met werk bezig was
• je een broertje of zusje had wat ziek was
• je ouders emotioneel afwezig waren
• je ouders emotioneel niet in staat waren om voor je te zorgen

In alle gevallen zie je dat je op een bepaalde manier voor je ouders bent gaan zorgen. Je bent ze gaan redden. Daarmee zit je dus in de reddersrol.

Van hieruit creëer je ook de overtuiging dat je alleen gewaardeerd wordt wanneer je de ander redt. Wanneer je onvoorwaardelijk klaarstaat voor de ander, ten koste van jezelf.

Dat is geen gezond mechanisme. Maar wel een begrijpelijk mechanisme. Als kind wil je gezien worden door je ouders. Dit is een manier om gezien te worden.

Vluchten voor innerlijke leegte

Er zit ook nog een ander element in de rol van de redder: op het moment dat je bezig bent met de ander hoef je niet bezig te zijn met je eigen pijn en je eigen verdriet. Het is dus ook een manier om te dealen met heftige emoties die je niet wilt voelen.

Wanneer je niet bezig bent met de ander val je in een innerlijke leegte. Je ervaart onrust. En je weet niet goed hoe je hiermee om moet gaan. Het is dan makkelijker om druk te zijn met de ander dan te zakken in de leegte die je voelt.

Wat kost het je als je altijd in de reddersrol zit?

Wanneer je ouder wordt kan dit mechanisme zich tegen je keren. Het betekent namelijk dat:

• Je verantwoording neemt voor dingen die niet van jou zijn. Jij neemt de emotionele last van je partner, ouders, broers, zussen of andere mensen in je omgeving over.
• Je continu over je eigen grenzen heen gaat. Je laat de behoeften van de ander altijd voorgaan vergeleken met je eigen behoeften.
• Een bepaalde hyperalertheid hebt voor signalen in je omgeving. Vaak zie je het probleem van de ander al, voordat de ander dit zelf ziet.

Het continu over je eigen grenzen gaan kan grote consequenties hebben. Doordat je uit verbinding gaat met jezelf ervaar je vrijwel altijd stress. Ga je lange tijd gebukt onder stress dan ligt een burn-out op de loer.

Reddersrol in relaties

In een relatie herhaal je vaak de dynamiek die je kent vanuit je jeugd. Zit je veel in de reddersrol, dan is het verleidelijk om een relatie aan te gaan met iemand met een ‘rugzakje’. Wanneer een ander veel problemen heeft, is er ook veel om te redden. Het reddersjasje zit je als gegoten.

Alleen, dit is doorgaans geen gelijkwaardige dynamiek. Een redder kan makkelijk terecht komen in een toxische relatie. Met een narcist bijvoorbeeld.

Hooggevoelig en de relatie met de reddersrol

Hooggevoeligheid is een karaktereigenschap waarbij je zeer gevoelig bent voor prikkels uit je omgeving. Wanneer je hooggevoelig bent, heb je vaak een diep en intens innerlijk leven. Hooggevoeligheid kent een bepaalde mate van hyperalertheid. Dit alert zijn op signalen in je omgeving kan de reddersrol enorm triggeren.

Een van de valkuilen van hooggevoelige mensen is dat ze de neiging hebben om anderen te willen helpen en te redden. Ben je hooggevoelig dan voel je de pijn van anderen en deze pijn wil je oplossen en wegnemen. Je wilt de ander graag helpen. Maar dat doe je vaak wel ten koste van jezelf.

Daar komt bij dat een HSP’er gevoelig is voor afwijzing. Dit noemen we ook wel Rejection Sensitivity. Doordat je extra gevoelig bent voor afwijzing probeer je dit te voorkomen. Een ander redden is een manier om afwijzing te voorkomen. Zolang je de ander redt en zijn of haar behoeften invult, is er geen reden om afgewezen te worden.

Verschil tussen helpen en redden

Het is belangrijk om te begrijpen dat er een verschil is tussen helpen en redden. Helpen betekent dat je ondersteuning biedt aan iemand die dat nodig heeft, zonder jezelf te verliezen.

Redden betekent dat je de verantwoordelijkheid voor iemands probleem overneemt en het oplost.

Dit zorgt voor een patroon waarbij de hooggevoelige persoon vaak de redder is en anderen vaak gered moeten worden. Dit kan uitputtend zijn en kan zelfs leiden tot codependentie.

Reddersrol, TA en de dramadriehoek

De reddersrol kennen we ook vanuit de dramadriehoek. Dit is een onderdeel van de transactionele analyse. De transactionele analyse is een model wat er van uitgaat dat de besluiten die je nu neemt afhangen van de ervaringen die je in je eerdere leven hebt opgedaan.

Dus stel dat er eerder altijd tegen jou gezegd werd dat huilen zwak is, dan neem je deze overtuiging en ervaring mee in je huidige leven. Je ziet huilen nu nog steeds als zwak. Dit is een overtuiging/zienswijze die een bepaalde invloed heeft op jouw leven.

De dramadriehoek

Binnen de transactionele analyse kennen we de zogenaamde dramadriehoek. De dramadriehoek geeft inzicht in negatieve communicatiepatronen. Binnen deze driehoek onderscheiden we drie rollen:

• De reddersrol
• De slachtofferrol
• De rol van de aanklager

In een gesprek zie je vaak dat mensen in één van deze rollen gaan zitten. Wanneer je vanuit de dramadriehoek communiceert geeft dit vaak letterlijk drama. Tegenover de dramadriehoek staat de winnaarsdriehoek.

Ordening in het systeem

De reddersrol heeft ook een oorsprong binnen het familiesysteem. Hiermee bedoelen we het systeem waarin je geboren bent. Met je kinderen, broers en zussen, ouders, voorouders en andere generaties. In een familiesysteem kennen we drie basisprincipes:

• Positie en ordening: iedereen neemt binnen het systeem de juiste positie in
• Buitensluiting: niemand mag buitengesloten worden of er buiten gaan staan.
• Evenwicht: de balans tussen geven en nemen

Als kind sta je in een familiesysteem onder je ouders. Dit betekent dat je ouders voor jou zorgen. Dat betekent dus ook dat je als kind niet voor je ouders zou moeten zorgen.

Wanneer je in de reddersrol zit, verandert er iets in de ordening in het systeem. Heb je voor je ouders gezorgd, dan sta je boven je ouders. Je gaat van je eigen plek af en dat heeft gevolgen voor hoe je jouw leven leeft. Dit noemen we ook wel parentificatie.

Wanneer je voor lange tijd je eigen plek niet inneemt kan het zijn dat je aanloopt tegen vragen of thema’s zoals:

• Je voelt je afgewezen
• Je vindt het lastig om keuzes te maken of beslissingen te nemen
• Je herkent je in codependentie
• Het lukt je niet om relaties in stand te houden
• Je bent altijd op zoek naar goedkeuring van buitenaf
• Je worstelt met onzekerheid
• Het lukt je niet om emoties volledig toe te laten
• Je spreekt niet volledig jouw waarheid
• Je past je continu aan, aan anderen
• Je durft geen grenzen aan te geven of voor jezelf op te komen
• Je worstelt met perfectionisme
• Je voelt je het slachtoffer van situaties
• Je hebt een ’te groot’ verantwoordelijkheidsgevoel
• Je loopt steeds vast in dezelfde patronen
• Je leven voelt stroperig en moeizaam
• Je komt in ‘foute’ relaties terug
• Je komt in relaties in een verlatingsangst / bindingsangst dynamiek.
• Je voelt je verdwaald in het leven

Hoe kom je uit de reddersrol?

Om uit de reddersrol te stappen is het belangrijk dat je de focus van je buitenwereld naar je binnenwereld brengt. Veel HSP’ers hebben de neiging om van buiten naar binnen te leven. De reddersrol versterkt deze neiging.

Wanneer je de focus naar binnen brengt kan er een bepaalde vorm van bewustwording ontstaan. Het is van belang dat je gaat zien waarom je in de reddersrol bent gestapt (ooit). Maar ook wat levert het je op en wat kost het je? Deze bewustwording kun je creëren samen met een coach. Tijdens de coaching wordt je eigen gedrag gespiegeld. Dat is helpend in het bewustwordingsproces. Wanneer de bewustwording er is, kun je het patroon veranderen.

Een familieopstelling kan helpen om het systeem te herordenen. Het gaat hierbij over het innemen van jouw eigen natuurlijke plek.

Belang van goede zelfzorg

Goede zelfzorg is cruciaal. Hooggevoelige mensen hebben vaak meer rust en stilte nodig dan anderen om zich op te laden en te herstellen van de dagelijkse prikkels. In de rol van de redder vergeet je jezelf. Je cijfert jezelf weg ten koste van de ander. Dit patroon moet omgedraaid worden. De vraag is dus hoe zelfzorg er voor jou uitziet?

Op het moment dat je hiermee bezig gaat, ben je al bezig met het omdraaien van het patroon. Omdat je simpelweg de focus verlegd.

Wil je niet langer de redder zijn?

Het patroon van de redder kan hardnekkig zijn. Merk je dat dit patroon ten koste van jou gaat en weet je niet goed hoe je het moet doorbreken. Voorwaarts in Ontwikkeling verzorgt coaching voor HSP’ers.

Hierbij gebruiken we familieopstellingen, encaustic art, paardencoaching en andere tools om je patronen inzichtelijke te maken en te doorbreken. Neem gerust contact op om te kijken wat er mogelijk is.