Emotioneel afwezige ouders: wat betekent dit voor mij?

Emotioneel afwezige ouders zijn ouders die fysiek aanwezig zijn in het leven van hun kinderen, maar emotioneel niet beschikbaar zijn. Het is een term die je steeds vaker voorbij hoort komen omdat we ons (in algemene zin) steeds meer bewust worden van het effect van deze emotionele afwezigheid.

Je kunt als volwassene worstelen met bepaalde patronen omdat je ouders emotioneel afwezig zijn geweest. Je bent niet gezien en niet gehoord. Daardoor ontwikkelde je overlevingsmechanismen om jezelf te beschermen tegen de pijn die dit deed. Deze overlevingsmechanismen zitten je in je volwassen leven vaak in de weg. In dit blog gaan we hier uitgebreid op in.

Wat zijn emotioneel afwezige ouders?

Emotioneel afwezige ouders zijn ouders die structureel emotioneel niet beschikbaar zijn voor hun kinderen. Dit noemen we ook wel emotionele verwaarlozing. Dit kan verschillende oorzaken hebben. Ze kunnen bijvoorbeeld te druk zijn met hun werk of andere verplichtingen, of emotioneel onvolwassen zijn en niet weten hoe ze emotioneel beschikbaar moeten zijn voor hun kinderen.

Soms hebben ze zelf moeilijke ervaringen gehad in hun eigen jeugd en hebben ze nooit geleerd hoe ze emotioneel verbonden kunnen zijn met anderen. Is je moeder emotioneel afwezig dan kun je worstelen met een moederwond. Is je vader emotioneel afwezig geweest dan noemen we dit de vaderwond.

Herkennen emotionele afwezigheid

We hebben een aantal dingen op een rij gezet die je helpen om te herkennen of je met emotioneel afwezige ouders te maken hebt.

• Je ouders knuffelden niet met je als kind.
• Je ouders vonden het lastig om met jouw emoties om te gaan.
• Je ouders gaven je het gevoel dat je in de weg liep.
• Je ouders hadden hun handen vol aan hun eigen leven waarin heftige dingen gebeurden.
• Je ouders waren afwezig door ziekte, burn-out, faillissement, heftige gebeurtenissen of anders.
• Je hebt een narcistische ouder die niet in staat was om de ander te zien.
• Je ouders worstelen zelf met onopgelost trauma
• Je hebt een depressieve ouder gehad
• Je ouders zijn gescheiden
• Je ouders kampten met verslaving (drank, drugs, werk)

Wat is het gevolg van emotioneel afwezige ouders?

Om je veilig te voelen als kind is het van cruciaal belang dat je ouders je zien en horen. Onvoorwaardelijk. Als kind vind je een stukje bevestiging van jezelf in je ouders. Wanneer je ouders emotioneel afwezig zijn geweest dan is dit niet gebeurd. Dit doet pijn.

Als kind ben je 100% loyaal aan je ouders. In jouw leefwereld bestaat het niet dat jouw ouders het mis kunnen hebben of er naast kunnen zitten. Dat maakt dat je denkt dat dingen aan jouw liggen, dat het jouw schuld is. Wat je gaat denken is: ‘als ik maar liever, braver, slimmer of wat dan ook was geweest’ dan hadden ze mij wel lief gevonden.

Je past je aan

Stel dat je als kind heel boos was en je ouders vonden dit onhandig of vervelend. Dan heb je geleerd dat boosheid niet oké is. Je bent niet gezien in de behoefte die erachter zit. Je bent daarop je gedrag aan gaan passen.

Dus de eerstvolgende keer dat je boos was, liet je dit niet zien. Want je wilde niet in de weg lopen of een uitbrander krijgen. Je verstopte je boosheid. Of je ging ander gedrag vertonen om toch gezien te worden door je ouders.

Ontwikkelen van een overlevingsstrategie

Dit gedrag noemen we een overlevingsstrategie. Het is een manier om te overleven en om toch gezien te worden door je omgeving. Voorbeelden van overlevingsmechanismen of overlevingsstrategieën zijn:

• Jezelf overschreeuwen
• Niet laten zien hoe het echt met je gaat
• Niet uitspreken wat je diep van binnen voelt
• Je wordt perfectionistisch, je bent bang om fouten maken
• Je vraagt geen hulp of doet alles alleen
• Je betrekt alles op jezelf, vat alles persoonlijk op
• Je wordt hyperalert en sensitief voor signalen in je omgeving
• Je ontwikkelt codependentie
• Je wordt afhankelijk van de goedkeuring van anderen
• Je durft of kunt geen grenzen aangeven
• Je voelt je oververantwoordelijk
• Je schiet makkelijk in de reddersrol
• Je sluit je af van mensen om je heen
• Als dingen te spannend worden stoot je mensen af
• Je bent enorm gevoelig voor afwijzing
• Je bent makkelijk overweldigd door het leven
• Je hebt een laag gevoel van eigenwaarde

Je ziet dat je op verschillende manieren probeert te overleven. Je gaat overmatig voor de ander zorgen of je sluit jezelf af. Je cijfert jezelf weg of je overschreeuwt jezelf. Het zijn allemaal mechanismen in de hoop om gezien te worden.

En de ironie is dat je juist verder van jezelf af komt te staan. Hierdoor raak je vervreemd van je eigen gevoelens en behoeftes. Dit kan op latere leeftijd terugkeren in de vorm van codependent gedrag in relaties waarbij je continu je eigen gevoelens aan de kant zet ten behoeve van de ander.

Wat zijn de gevolgen voor je volwassen leven?

De gevolgen voor je volwassen leven zijn groot. In feite heb je geleerd om van buiten naar binnen te leven. Je bent altijd eerst afgestemd op de ander. Maar je hebt nooit geleerd hoe je op een gezonde manier voor jezelf zorgt. Je weet niet wat gezonde grenzen zijn en hoe je jouw eigen behoeften en verlangens invult. Gevolgen kunnen zijn dat je:

• Tegen problemen aanloopt in relaties. Je komt in de dynamiek van verlatingsangst of bindingsangst. Of je vindt een partner die ook emotioneel onbeschikbaar is, simpelweg omdat je dit herkent.
• Altijd een leeg gevoel ervaart van binnen en dit wilt opvullen met invloeden van buitenaf. Simpelweg omdat je niet geleerd hebt hoe je dit moet doen.
• De lat veel te hoog legt in je dagelijks leven, waardoor je continu over je eigen grenzen gaat. Je perfectionisme zit je in de weg.
• Je altijd moe en uitgeput bent omdat je het gevoel hebt dat je de hele wereld moet dragen.
• Je voelt je vaak onveilig. Dit uit zich in hyperalertheid, een opgejaagd gevoel.
• Je hebt moeite om de balans tussen geven en nemen te bewaren. Je neiging is om veel meer te geven omdat je hierin comfortabel bent.
• Je ontwikkelt verslavingsgedrag, omdat dit een manier is om met je emoties om te gaan.

Je kunt je voorstellen dat al deze mechanismen z’n uitwerking hebben op je leven. Je staat continu onder druk en kunt nooit ontspannen jezelf zijn. Dit geeft veel stress.

Hooggevoeligheid, trauma en afwezige ouders

Een hoogsensitief kind voelt meer en ervaart dingen intenser. Dit maakt het hebben van emotioneel afwezige ouders nog ingewikkelder. Je voelt nog beter wat je ouders missen. Je ziet nog beter wanneer dingen niet kloppen.

En hier zien we ook vaak een wederkerigheid. In een onveilige situatie lijken kinderen een bepaalde hyperalertheid te ontwikkelen die de hooggevoeligheid versterkt. Het lastige is alleen dat je niets kunt met alle dingen die je voelt. Soms voel je dingen zelfs sneller en beter dan je eigen ouders. Dat is verwarrend want het is incongruent. Je ontwikkelt hierdoor makkelijk gevoelens van schuld en schaamte.

Familieopstellingen en emotioneel afwezige ouders

Wanneer je allerlei mechanismen hebt ontwikkeld die je eigen emoties en gevoelens naar de achtergrond drukken, kost het de nodige tijd en moeite om dit te veranderen. In feite moet je jezelf leren dat jouw emoties en gevoelens 100% oké zijn. En dat is best spannend.

Zodra je dit herkent en erkent, kun je hiermee aan de slag. Daarbij is het belangrijk dat je lief bent voor jezelf en de tijd neemt om te leren omgaan met moeilijke situaties.

Een familieopstelling waarbij je de onbewuste patronen van je familie onderzoekt, kan je daar zeker bij helpen. Je krijgt inzicht in hoe bepaalde innerlijke blokkades bij jou zijn ontstaan. Dat inzicht is een belangrijke stap om jouw problemen op te lossen.

Wat doet een familieopstelling?

Een familiesysteem stroomt wanneer iedereen op de juiste plek staat. Dat betekent bijvoorbeeld dat jij als kind onder je ouders staat. Je ouders horen voor jou te zorgen. Dat is een wetmatigheid. Een familieopstelling kent drie basisprincipes:

• Positie en ordening: iedereen neemt binnen het systeem de juiste positie in
• Buitensluiting: niemand mag buitengesloten worden of er buiten gaan staan.
• Evenwicht: de balans tussen geven en nemen

Worden deze natuurwetten niet nageleefd dan ontstaat er disbalans. Dit kan leiden tot allerlei soorten problemen in je leven zoals fysieke problemen, psychische problemen of anders.

Familiesysteem en emotionele onbeschikbaarheid

Wanneer je emotioneel afwezige ouders hebt, is er sprake van disbalans. In veel gevallen verschuif je van plek in het systeem. Je zorgt voor je ouders, waardoor je boven je ouders komt te staan (dit noemen we ook wel parentificatie).

Het is van belang dat dit wordt hersteld. Een familieopstelling is hierbij helpend. In een familieopstelling kun je dieperliggende patronen visueel maken. Het systeem kan met poppetjes, mensen, vloerankers of paarden worden uitgebeeld.

Soms kan emotionele afwezigheid van één van je ouders al teruggaan naar eerdere generaties. Wanneer jouw vader of moeder niet heeft geleerd hoe ze emotioneel beschikbaar moeten zijn dan is het logisch dat ze dit niet hebben kunnen overbrengen. Hier past deze prachtige quote bij:

Realiseer je hierbij ook dat wanneer je zelf kinderen hebt, je ze een ongelooflijk groot cadeau geeft door aan jezelf te werken.

Persoonlijke coaching

Wil je afrekenen met terugkerende patronen of bepaald gedrag waar je continu tegen aanloopt? Voorwaarts in Ontwikkeling verzorgt persoonlijke coaching. Hierbij maken wij ook gebruik van paardencoaching.

Voorwaarts in Ontwikkeling maakt in de coaching gebruik van het coachen met paarden. Paarden spiegelen en reageren altijd zonder oordeel. Ze zorgen ervoor dat je snel inzicht krijgt in je emoties, gedachten en gedrag. 

• Paarden zijn heel puur en oordelen niet;
• Paarden zijn altijd in het moment;
• Paarden geven direct feedback;
• Ze zijn gevoelig voor de emoties, energie, intenties en gedachten van mensen;
• Paarden zijn altijd op zoek naar rust en balans in de kudde;
• Ze zijn kwetsbaar, zachtaardig en nieuwsgierig.

Neem gerust contact met ons op wanneer je meer informatie wilt!