Het familiesysteem: daar waar onzichtbare patronen beginnen!

Vraag jij je af wat een familiesysteem is? Een familiesysteem is een term die veel wordt gebruikt in relatie tot systemisch werk en familieopstelling. Maar wat houdt het nu precies in? In dit blog leggen we je uit wat dit betekent.

Het familiesysteem en de dynamiek in een gezin of een familie

Laten we beginnen met uit te leggen wat het familiesysteem precies is. Het familiesysteem is een term die gebruik wordt om te duiden hoe een familie zich tot elkaar verhoudt. We praten dan over hoe gezinsleden en familieleden uit meerdere generaties zich tot elkaar verhouden, hoe de communicatie onderling verloopt, welke rollen iedereen invult in het systeem en welke patronen er zijn.

Vergelijk het maar met een puzzel, waarbij elk stukje een familielid voorstelt, met zijn of haar eigen vorm, grootte en kleur. Elk stukje speelt een belangrijke rol bij het vormgeven van de volledige puzzel.

Iedereen heeft Een specifieke rol in het familiesysteem

In het familiesysteem heeft iedereen een bepaalde rol. Zie het als een voetbalteam, waarin verdedigers, middenvelders en aanvallers allemaal een aparte rol hebben met taken die hierbij horen. Dit geldt ook voor alle leden in jouw familiesysteem.

In een familiesysteem leer je hoe relaties moet aangaan en onderhouden. Je leert hoe je moet communiceren, hoe je conflicten oplost, en hoe je liefde en steun kunt geven en ontvangen. Dit zijn waardevolle vaardigheden die we gebruiken in allerlei onderdelen van ons leven, zoals op school, op het werk en in vriendschappen.

Hierbij is het goed om in je achterhoofd te houden dat dit niet alleen gaat om gezonde patronen die worden doorgegeven. Dit gebeurt ook met ongezonde patronen: Bijvoorbeeld: vonden jouw ouders of grootouders het lastig om liefde te geven?

Dan bestaat de kans dat jij hier nu mee worstelt in je volwassen leven. Dit uit zich vaak in bepaalde levensthema’s zoals pleasen en jezelf wegcijferen, omdat je denkt dat je hiermee liefde krijgt. Dit zijn thema’s die van generatie op generatie worden doorgegeven totdat iemand ze aankijkt en ermee aan de slag gaat.

Het verband tussen het familiesysteem en een familieopstelling

Met een familieopstelling kunnen onzichtbare dynamieken binnen een familiesysteem zichtbaar gemaakt worden. Tijdens een opstelling kun je jouw familie neerzetten door middel van representanten, paarden, vloerankers of poppetjes waardoor je inzicht krijgt in hoe bepaalde dynamieken in elkaar zitten.

Werk je met representanten, dan werk je met een groep mensen die jouw familie symboliseert. Deze stel je op om jouw familiesysteem na te bootsen. Deze mensen hoeven niet echt jouw familieleden te zijn, maar ze vertegenwoordigen de rollen en relaties in jouw eigen familie. De opstelling kan alles laten zien, van conflicten en problemen tot liefde en ondersteuning.

Systemische orde: ordening in het familiesysteem

Binnen een familiesysteem geldt wel degelijk een bepaalde basisordening. Is deze basisordening verstoord dan zul je vaak zien dat dit probleem terug komt in een volgende generatie totdat het vraagstuk zich opgelost heeft.

Een aantal basisprincipes zijn:

• Iedereen hoort erbij: Ieder familielid heeft recht op zijn of haar plaats in het systeem. Wat er ook gebeurd is: iedereen heeft recht op zijn plek.
• Ouders geven & Kinderen ontvangen: Ouders geven aan de kinderen. En kinderen nemen wat ze krijgen van hun ouders. Dat betekent dat kinderen niet voor hun ouders horen te zorgen. Maar ook dat kinderen niks te eisen hebben van hun ouders. Het gaat erom dat je jouw ouders aannemen zoals ze zijn. Zorgt een kind toch voor de ouder, dan wisselen ze van plek in het systeem. Dit noemen we parentificatie. Dit geeft disbalans.
• Een eigen lot: ieder familielid draagt een eigen lot. Hoe zwaar of onbarmhartig het ook mag lijken, dit is een vaststaand feit. Dit lot is ook de verantwoordelijkheid van dit familielid.
• Rangorde van het systeem: De tijd bepaalt de volgorde van het systeem. Dat wil zeggen dat kind 1 voor kind 2 komt. En dat grootmoeder voor moeder komt in het systeem. Houd hierbij ook rekening met miskramen of ongeboren kinderen. Zij hebben ook een plek in het systeem.

Al deze principes raken ook weer aan de drie basisprincipes van systemisch werk.

Namelijk:

• Positie & Ordening: Iedereen neemt binnen het systeem de juiste positie in
• Buitensluiting & Verbinding: Niemand van het systeem mag buitengesloten worden of er buiten gaan staan.
• Evenwicht: De balans tussen geven en nemen moet juist zijn.

Verstrikkingen in het familiesysteem

Het familiesysteem is als een groot, ingewikkeld netwerk van draden, waarbij elke draad een familielid vertegenwoordigt. Normaal gesproken zou elk draad netjes naast de andere moeten lopen, zonder dat ze in de war raken. Maar, door verschillende omstandigheden, kunnen die draden verstrengeld of ‘verstrikt’ raken. Dat is wat we ‘verstrikkingen‘ noemen.

Verstrikkingen in het familiesysteem kunnen op veel verschillende manieren ontstaan. Het kan zijn dat je een rol op je hebt genomen die eigenlijk niet bij je past, misschien omdat je je verplicht voelt om dat te doen, of omdat je denkt dat dit verwacht wordt. Of misschien draag je een last die eigenlijk bij een ander familielid hoort. Het kan ook zijn dat je bepaalde gedragingen of patronen hebt overgenomen zonder dat je het zelf beseft.

Deze verstrikkingen zorgen ervoor dat de energie stagneert. Ze kunnen zorgen voor spanningen, conflicten of zelfs tot het gevoel dat je vastzit. Je kunt je misschien niet op je gemak voelen in je eigen gezin, of je kunt het gevoel hebben dat je niet echt jezelf kunt zijn.

Hier komt de familieopstelling om de hoek kijken. Door een familieopstelling te doen, kun je deze verstrikkingen zichtbaar maken. Je kunt de verstrikking in je familiesysteem zien. Het zien en begrijpen helpt je om deze verstrikkingen te ontwarren en je eigen gedrag beter te begrijpen.

Je familiesysteem en de impact op relaties in je volwassen leven

In je familiesysteem zijn de relaties die je met je familie hebt fundamenteel. Het is jouw basis, het is waar je leert hoe de wereld werkt. Je leert van je ouders, grootouders en generaties ervoor hoe je met bepaalde levensvraagstukken omgaat.

Deze relaties kunnen een mix zijn van liefde, steun, conflict, spanning en meer. Ze zijn complex, dynamisch en continu in verandering. Je leert altijd de goede en de minder goede dingen. Beiden bewegen zich door het systeem heen. Was je oma een pleaser omdat ze bang was voor jouw narcistische opa? En zie je dit principe terug bij je moeder. Dan is de kans groot dat je dit patroon ook terugziet in jouw leven.

De relaties binnen je familiesysteem beïnvloeden hoe je andere relaties in je leven aangaat. Denk aan je vrienden, je leraren, je collega’s, en je liefdesrelatie. Hoe je met hen omgaat, hoe je communiceert, hoe je conflicten oplost, en hoe je liefde en steun toont, wordt allemaal beïnvloed door de relaties binnen je familiesysteem.

Het innemen van je eigen plek in het familiesysteem?

Het innemen van je eigen plek in het familiesysteem is essentieel om je eigen leven te kunnen leiden. Maar wat betekent het eigenlijk om je ‘eigen plek’ in te nemen?

Denk eens terug aan de puzzel van jouw familiesysteem. Elk stukje, of elk lid van de familie, heeft een unieke vorm en past op een specifieke plaats in de puzzel. Jouw ‘eigen plek’ innemen betekent dat je jouw rol en positie in het gezin erkent en respecteert. Dat houdt in dat je de verantwoordelijkheden, taken, en relaties die bij jouw rol horen, aanneemt.

Als je op jouw plek staat kan het leven voor jou stromen. Is dit niet het geval dan kan dit consequenties hebben voor jouw leven nu. Je loopt aan tegen vraagstukken zoals hieronder genoemd:

• Je voelt je afgewezen
• Je vindt het lastig om keuzes te maken of beslissingen te nemen
• Je herkent je in codependentie
• Het lukt je niet om relaties in stand te houden
• Je bent altijd op zoek naar goedkeuring van buitenaf
• Je worstelt met onzekerheid
• Het lukt je niet om emoties volledig toe te laten
• Je spreekt niet volledig jouw waarheid
• Je past je continu aan, aan anderen
• Je durft geen grenzen aan te geven of voor jezelf op te komen
• Je worstelt met perfectionisme
• Je voelt je het slachtoffer van situaties
• Je hebt een ’te groot’ verantwoordelijkheidsgevoel
• Je loopt steeds vast in dezelfde patronen
• Je leven voelt stroperig en moeizaam
• Je komt in ‘foute’ relaties terecht
• Je komt in relaties in een verlatingsangst / bindingsangst dynamiek
• Je voelt je verdwaald in het leven
• Je bent vaak vermoeid, je worstelt met fysieke klachten
• Je vervult vaak de reddersrol

Inzicht in jouw familiesysteem

Wil je inzicht in jouw familiesysteem? Voorwaarts in Ontwikkeling verzorgt familieopstellingen met behulp van paarden, representanten, vloerankers en poppetjes. Afhankelijk van jouw vraag kiezen we de vorm die het beste past.

Je kunt de opstelling zowel online als offline doen. We brengen in kaart wat jouw vraag is en gaan vervolgens aan de slag met een opstelling. Ook maken de opstellingen deel uit van de coaching trajecten die we aanbieden. Je kunt dan direct aan de slag met de implementatie van de inzichten die je opdoet.