Hooggevoeligheid en ontprikkelen, hoe doe je dat?

Ben jij hoogsensitief en heb je snel last van overprikkeling? Dit is een herkenbaar verschijnsel bij hoogsensitieve personen. Overprikkeling ontstaat door een te veel aan prikkels die de hersenen niet kunnen verwerken.

Het zenuwstelsel raakt hierdoor overbelast en dit leidt al snel tot allerlei vervelende klachten. Zoek je naar manieren om te ontprikkelen? Dit blog legt je uit hoe overprikkeling werkt, hoe je dit voorkomt en vooral ook hoe je ontprikkelt.

Hoe is de verwerking van prikkels bij een hoogsensitief persoon?

Als je hoogsensitief bent werken je hersenen anders dan bij iemand die niet hoogsensitief is. Je zenuwstelsel en je zintuigen zijn fijngevoelig en dit betekent dat zowel interne als externe prikkels intensiever worden beleefd en verwerkt. Tijd nemen om prikkels te verwerken is belangrijk, want overprikkeling van je systeem kan leiden tot fysieke en mentale klachten.

Ontprikkelen voor een HSS’er

HSS staat voor High Sensation Seeker. Zo’n 30% van de HSP’ers is HSS. Een HSS is juist niet prikkelmijdend (daar waar een HSP’er dat in basis wel is). Als je een hoogsensitieve High Sensation Seeker (HSS) bent, zoek je vaak naar nieuwe ervaringen, verandering en opwinding in jouw leven.

Het cruciale verschil tussen een hoogsensitieve persoon (HSP) en een hoogsensitieve HSS zit in de reactie op prikkels. Als HSP heb je de neiging om je terug te trekken om overstimulatie te vermijden, terwijl je als HSS juist afwisseling en nieuwe ervaringen opzoekt om onderprikkeling en verveling tegen te gaan.

Voor een hoogsensitieve High Sensation Seeker is onderprikkeling de grootste vijand. Waar een HSP’er vaak comfort vindt in rust en regelmaat, vind een HSS saaiheid, sleur en regelmaat vooral ingewikkeld. Onderprikkeling kan ontstaan door een gebrek aan afwisseling en onvoldoende diepgaande informatieverwerking.

Hoe herken je overprikkeling?

Prikkels komen binnen door het gebruik van je zintuigen. Alles neem je tot je door te kijken, horen, voelen, ruiken en proeven. Een overprikkeld zenuwstelsel kan samengaan verschillende soorten klachten. Denk hierbij aan fysieke klachten als:

1. Vermoeidheid: Een gevoel van uitputting en verminderde energie.
2. Hoofdpijn: Een kloppende of drukkende pijn in het hoofd.
3. Spierpijn: Pijnlijke of gespannen spieren in verschillende delen van het lichaam.
4. Maagklachten: Buikpijn, misselijkheid of andere spijsverteringsproblemen.
5. Duizeligheid: Een licht gevoel in het hoofd, evenwichtsproblemen of het gevoel flauw te vallen.
6. Snelle ademhaling: Versnelde ademhaling of kortademigheid.
7. Hartkloppingen: Een onregelmatige of versnelde hartslag.
8. Verhoogde bloeddruk: Hogere bloeddruk dan normaal.
9. Hypersensitiviteit: Overgevoeligheid voor prikkels zoals licht, geluid of aanraking.
10. Overgevoelige zintuigen: Moeite met filteren van zintuiglijke informatie, bijvoorbeeld harde geluiden als pijnlijk ervaren.
11. Trillen of beven: Onwillekeurige trillingen of bevingen in het lichaam.
12. Zweten: Overmatig zweten, vooral in stressvolle situaties.
13. Slechte eetlust: Gebrek aan eetlust of moeite hebben met eten.
14. Slechte slapen: Moeite hebben met in slaap vallen, doorslapen of onrustige dromen.
15. Huidproblemen: Je hebt meer last van bestaande huidaandoeningen zoals eczeem of acne, of het ontwikkelen van huiduitslag.

Mentale klachten

Maar ook mentaal kun je tegen een aantal dingen aanlopen wanneer je overprikkeld bent.

1. Je voelt je overweldigd, het loopt je over de schoenen: Een gevoel wat ontstaat door te veel informatie, taken of prikkels.
2. Minder concentratie: Moeite hebben om de aandacht bij een taak te houden of snel afgeleid worden.
3. Verhoogde prikkelbaarheid: Sneller geïrriteerd raken, korter lontje hebben of snel boos worden.
4. Angstgevoelens: Een gevoel van angst, nervositeit of onrust ervaren.
5. Overgevoeligheid voor prikkels: Sterke reacties op zintuiglijke prikkels zoals geluiden, lichten of geuren.
6. Heftige emotionele reacties: Snelle stemmingswisselingen, huilen of overreageren op situaties.
7. Vermoeidheid: Een gevoel van vermoeidheid, zowel fysiek als mentaal.
8. Besluiteloosheid: Moeite hebben met het nemen van beslissingen of het maken van keuzes.
9. Verhoogde stressniveaus: Een gevoel van constante spanning en stress ervaren.
10. Negatieve gedachten: Meer negatieve gedachten hebben, piekeren of overmatig zorgen maken.
11. Gevoel van overbelasting: Het gevoel hebben dat je te veel taken of verantwoordelijkheden hebt.
12. Rusteloosheid: Een innerlijke onrust ervaren, niet kunnen ontspannen of stilzitten.
13. Geheugenproblemen: Moeite hebben met het onthouden van informatie of vergeetachtigheid.
14. Neiging hebben om je terug te trekken: Behoefte hebben aan afzondering en tijd alleen om prikkels te vermijden.
15. Verminderde creativiteit: Moeite hebben met het genereren van nieuwe ideeën of het uiten van creativiteit.

Wat voor impact heeft overprikkeling op je leven?

Wanneer je voor een langere tijd overprikkeld, dan is de impact groot. Wanneer je niet leert om goed te ontprikkelen dan staat je systeem altijd aan. Zeker als HSP’er heb je de neiging om altijd alert te zijn op wat er in je omgeving gebeurt. Je bent gericht op de ander omdat je van nature geneigd bent altijd voor de ander te zorgen en jezelf weg te cijferen.

Vaak ben je voor een stukje veiligheid afhankelijk van de goedkeuring van anderen (vanuit de angst om afgewezen te worden). Dit alles maakt dat je van buiten naar binnen leeft. Wanneer je dit lang genoeg doet is dit het recept voor chronische vermoeidheid, een verminderde weerstand, depressie of zelfs een burn-out.

Wat is het belang van ontprikkelen?

Ontprikkelen is essentieel voor hoogsensitieve personen. Dit doe je vooral door tijd en rust te nemen om interne en externe prikkels te verwerken. Door bewust naar prikkels te kijken, weet je welke prikkels voor jou belastend zijn. Er zijn gelukkig allerlei manieren mogelijk om te ontprikkelen en dit biedt perspectief. Laten we dit samen eens verder bekijken.

Op welke manieren kun je ontprikkelen?

Voor we enkele tips geven om te ontprikkelen, is het belangrijk om je te realiseren dat ontprikkelen voor iedere HSP’er anders is. De een ontprikkelt van een goede boswandeling, de ander van piano spelen of een boek lezen. Er zijn een aantal vragen die je jezelf kunt stellen om te achterhalen hoe je ontprikkelt.

• Van welke activiteiten kom jij tot rust na een drukke dag?
• Welke rol speelt de natuur in ontprikkeling voor jou?
• In hoeverre ontprikkel je echt van een avond TV kijken of op je telefoon scrollen?
• Hoe kun je ervoor zorgen dat je tijdens de dag ontprikkeld?
• Hoe zorg je ervoor dat je ‘s avonds kunt ontprikkelen voor bedtijd?
• Is het verstandig om een limiet te stellen aan je telefoongebruik?
• Van welke dingen raak je overprikkelt en hoe ga je hiermee om?
• Hoe zorg je dat je tijdens je werk kunt ontprikkelen?
• Hoe kun je in je omgeving aangeven dat je tijd nodig hebt om te ontprikkelen?
• Welke voeding zorgt ervoor dat je meer of minder overprikkeld raakt?

Gemene deler bij ontprikkeling

In algemene zin zien we wel dat er een gemene deler is daar waar het gaat om hoe een HSP’er ontprikkelt.

• Veel HSP’ers hebben baat bij de natuur. Je laadt hier van op.
• Beweging is een effectieve manier om uit je hoofd te komen. Kijk naar wat bij je past. Soms is een zachte manier van bewegen fijner dan extreem sporten. Je kunt wandelen, zwemmen, fietsen of een andere vorm vinden.
• De stroom van informatie die je krijgt via Instagram, Facebook en Whatsapp kan behoorlijk overprikkelend zijn voor een HSP’er. Je bent continu omringd door de energie van anderen. Kijk dus naar een telefoonplan voor jezelf.
• Zorg voor ontprikkeling door dingen te doen die je in verbinding brengen met je lijf. Denk aan een massage, tussen de dieren zijn of anders.

Het belang van goede zelfzorg voor hoogsensitieve personen

Goede zelfzorg draagt bij aan het herkennen en begrijpen van jezelf. Hoe meer jij je als hoogsensitief persoon bewust van hoe je in elkaar steekt, hoe beter jij in staat bent om voor jezelf te zorgen. Bewustwording is daarom de eerste stap naar een beter leven waarbij je niet continu wordt overspoeld door interne en externe prikkels. Leer daarom je eigen grenzen kennen en stem daar je activiteiten op af.

Het verband tussen ontprikkelen en grenzen stellen

Ontprikkelen en het stellen van grenzen staan nauw met elkaar in verbinding. Als HSP’er ben je makkelijk geneigd om andere mensen te pleasen. Ook voel jij je snel schuldig en/of verantwoordelijk.

Wanneer je de ander altijd op plek 1 zit ga je over je eigen grenzen heen. Dit geeft prikkels. Meer prikkels dan je aankunt. Omdat je geen grenzen durft te communiceren, heb je geen ruimte om te ontprikkelen. Je ziet dus hoe belangrijk grenzen zijn bij ontprikkeling.

Voor jou als HSP’er is een gezonde balans en het beschermen van je energie essentieel om overprikkeling te voorkomen. Het stellen van grenzen houdt in dat je je eigen behoeften, grenzen herkent en communiceert met je omgeving.

De rol van ademhaling bij overprikkeling

Een rustige ademhaling helpt om in alle rust te ontspannen. Bij overprikkeling heb je al snel last van een hoge ademhaling. Dit leidt in sommige gevallen tot hyperventilatie, hartkloppingen en angst- of paniekaanvallen. Leer daarom naar je buik te ademen, want dit brengt je uit je hoofd naar de plaats waar al je emoties zich bevinden.

Het belang van een gezonde levensstijl

Een gezonde levensstijl voorkomt overprikkeling van je zenuwstelsel. Zorg daarom dat je voldoende beweegt en ook genoeg rust pakt. Ga op tijd naar bed en let ook op je voeding. Eet voldoende groente en fruit en probeer te vet eten zoveel mogelijk te vermijden. Dit prikkelt je darmen en helpt je niet om je zenuwstelsel tot rust te brengen. Kortom: rust, reinheid en regelmaat dragen bij aan een gezond en gebalanceerd leven.

Zelfacceptatie: accepteer dat je ruimte nodig hebt om prikkels te verwerken

Rust en ruimte helpen je om prikkels te verwerken en nieuwe inzichten op te doen. Juist door jezelf te accepteren ontdek je hoe snel je geneigd bent om voor anderen te leven in plaats van naar je eigen lijf te luisteren. Kijk daarom zonder oordeel naar wie je bent, maar gun jezelf bewegingsvrijheid om uit te zoeken waar je écht gelukkig van wordt.

Kort samengevat: overprikkelen komt veel voor bij hoogsensitieve personen, maar voldoende aandacht voor geest, ziel en lichaam dragen bij aan meer levensgeluk!

Coaching voor HSP’ers

Voorwaarts in Ontwikkeling verzorgt coaching voor HSP’ers. Je hebt nu een stukje kennis opgedaan over wat hooggevoeligheid inhoudt. Alleen wanneer je worstelt met acceptatie of met bepaalde valkuilen dan is er vaak nog een extra stapje nodig. Dit kan in de vorm van coaching.

Tijdens de coaching geven we erkenning aan jouw hoogsensitiviteit. Je gaat de kracht van hooggevoeligheid omarmen. Het gaat over zelfacceptatie, zelfrespect, zelfvertrouwen en zelfwaardering. En dat is de gezondste manier om te leren om gaan met jezelf en dus met je hoog sensitiviteit.