Perfectionisme en hooggevoeligheid

Perfectionisme en HSP: wat is de relatie?

Perfectionisme en hooggevoeligheid zijn twee eigenschappen die vaak hand in hand gaan. Mensen die hooggevoelig zijn, hebben een verhoogde gevoeligheid voor prikkels uit hun omgeving, waardoor ze sneller overweldigd kunnen raken en intenser reageren op situaties.

Dit kan leiden tot perfectionisme, waarbij mensen streven naar perfectie in alles wat ze doen om zichzelf te beschermen tegen kritiek en afwijzing.

In dit blog ontdek je waarom perfectionisme en hooggevoeligheid vaak samen gaan. En wat de relatie is tussen perfectionisme en Rejection Sensitivity. Lees je mee?

Herken jij je in perfectionisme?

Leg jij de lat voor jezelf vaak erg hoog? Wil je alles perfect doen en is het voor jouw gevoel nooit goed genoeg? Wacht je eindeloos af tot het ideale moment en streef je continu het ‘volmaakte’ na?

Perfectionisme komt vaak voor, juist ook bij hooggevoelige mensen. Als perfectionist wil je alles goed doen. Je vindt van jezelf dat je geen fouten mag maken. Ondanks dat fouten maken menselijk is.

Waarom komt perfectionisme veel voor bij HSP’ers?

Ben je een hoogsensitief persoon? Het brein van HSP’ers werkt anders dan bij andere mensen. Een hoogsensitief persoon (HSP) is vaak een diepe denker. Je let op kleine dingen, bent gericht op anderen, behulpzaam en legt de lat hoog voor jezelf.

Fantastische kwaliteiten: maar zoals met alle kwaliteiten geldt, wanneer je erin doorschiet kennen ze een valkuil. En dat maakt de HSP’er vatbaar voor perfectionisme.

Afwijzing intenser ervaren

Daar komt bij dat je als HSP’er afwijzing vaak ook intenser ervaart. Bij een opeenstapeling van traumatische gebeurtenissen kan dit ervoor zorgen dat je steeds vaker denkt dat je niets waard bent. Of dat jij je niet gezien voelt of hebt gevoeld als kind.

Gevolg is dat je ervoor zorgt dat je gezien wordt door perfectionistisch gedrag te laten zien. Je wilt het zo goed doen dat je niet meer afgewezen kunt worden.

Sterke innerlijke criticus

Ook hebben hooggevoelige mensen vaak een sterke innerlijke criticus die vertelt dat je niet goed genoeg bent en dat je altijd beter kunt.

Dit geeft het gevoel dat je constant onder druk staat om te presteren en jezelf te overtreffen. Hierdoor put je jezelf uit en heb je weinig zelfvertrouwen.

Perfectionisme en Rejection Sensitivity, hoe zit dat?

Perfectionisme en angst zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. De angst om het niet goed te doen en de angst om niet aan bepaalde verwachtingen te voldoen. Dit zijn bijvoorbeeld verwachtingen waarvan jij denkt dat anderen die hebben, maar ook verwachtingen die jij jezelf oplegt.

Perfectionisme staat nauw in verbinding met Rejection Sensitivity, waarbij je diepste angst is dat je niet goed genoeg bent en dat je afgewezen wordt. Deze overmatige gevoeligheid voor mogelijke afwijzing kan belemmerend werken en ertoe leiden dat je nog meer je best gaat doen. Je ziet dat je dan in een vicieuze cirkel belandt.

Gratis ebook (noodplan voor HSP’ers)

In dit gratis e-book vind je handige tips voor hooggevoelige mensen. Voorkom dat je te veel energie verspilt en hooggevoeligheid als een negatieve eigenschap gaat zien. Download dit e-book nu gratis en ontvang ‘m direct in je mailbox.

Binnen een paar minuten in je mailbox. Je kunt direct aan de slag

Perfectionisme als overlevingsgedrag

In feite is perfectionisme een overlevingsmechanisme geworden. Je angst voor afwijzing is zo groot dat je het ten koste van alles wilt voorkomen. Als kind heb je gedacht: als ik alles nu extreem goed doe, dan wijzen mensen mij ook niet meer af. Maar dit perfectionisme heeft ook een keerzijde. Want waar ben je nog als mens? Iedereen maakt fouten.

Op het moment dat jij steeds harder en harder gaat lopen om fouten te voorkomen loop jij jezelf voorbij. Komt ook nog bij dat je ongelooflijk hard bent voor jezelf.

Perfectionisme gaat vaak samen met een extreem oververantwoordelijkheidsgevoel. Dit is een mechanisme wat ook erg herkenbaar is voor hooggevoelige mensen of mensen die zich herkennen in codependentie.

Het is belangrijk om te erkennen dat perfectionisme niet gezond is en kan leiden tot stress en burn-out.

Wat is kenmerkend voor perfectionisme?

Perfectionisme heeft een aantal kenmerken waar ook jij je misschien wel in herkent. Op een rij:

  • Je wilt alles goed doen.
  • Je hebt de neiging om alles te willen controleren in je leven.
  • Je mag van jezelf geen fouten maken, waardoor faalangst op de loer ligt.
  • Je twijfelt steeds of je het wel goed genoeg doet.
  • Je vindt omgaan met feedback of kritiek lastig omdat je al zo bovengemiddeld je best doet.
  • Je kunt last hebben van uitstelgedrag omdat je het in je gevoel nooit goed doet.
  • Je maakt je continu druk over wat anderen vinden wat jij doet. Je zoekt naar goedkeuring buiten jezelf.
  • Je piekert veel, wat zelfs kan leiden tot slapeloosheid.
  • Je vergelijkt jezelf continue met anderen.
  • Je geniet amper van de dingen die je doet omdat dingen altijd beter kunnen.
  • Je worstelt met schuld- en schaamtegevoelens.

Gevaar van perfectionisme

Natuurlijk, gezond perfectionisme is een fijne eigenschap. Je bent gezond zelfkritisch en wilt de dingen goed doen. Maar wanneer je doorslaat, ontstaat er een ander verhaal. Je bent namelijk continu bezig met wat een ander van jou vindt of denkt. Dit maakt ook dat je al snel je eigen grenzen overschrijdt.

Je verliest het contact met je eigen ik, omdat je antenne uitsluitend gericht is op de ander. Zodra je doorschiet in je perfectionisme, is er nauwelijks meer tijd voor je authentieke ik. In het ergste geval kan dit zelfs leiden tot een depressie of burn-out.

Gevolgen van extreem perfectionisme

Wanneer je te perfectionistisch bent dan betaal je op een bepaald moment een prijs. Dit kan bijvoorbeeld doordat:

  • Je fysieke klachten krijgt. Je lijft zegt ‘stop’, de eisen die je stelt zijn te hoog
  • Je last krijgt van angststoornissen
  • Je last krijgt van depressieve gevoelens
  • Je komt nooit echt tot rust
  • Je bent moe, misschien zelf oververmoeid.
  • Je nooit wezenlijk tevreden bent over de dingen die je doet of maakt
  • Je geen nieuwe dingen meer aan durft te gaan omdat de angst om te falen groter is dan de nieuwsgierigheid om te leren.
Gevolgen van extreem perfectionisme voor HSP'ers

Tips voor omgaan met perfectionisme

Wil je anders omgaan met je perfectionisme? Met onderstaande tips kom je een heel eind!

Een wandelend hoofd: contact met je lijf

Perfectionisten zitten veel in hun hoofd. Vanuit hier probeer je alles te controleren. Dat wil niet, maar het voelt veiliger. In je hoofd zitten is ook een overlevingsstrategie, zeker voor een HSP’er. Om weer in verbinding met je lijf te komen kun je bijvoorbeeld:

  • wandelen
  • creatief bezig zijn
  • sporten
  • met dieren samen zijn
  • spelen met kinderen

Achterhaal: waarom ben je perfectionistisch?

Het helpt als je snapt waar jouw perfectionistische gedrag wegkomt. Heel vaak is dit gerelateerd aan je kindertijd. Hier ontwikkelde je om een bepaalde reden dit gedrag. Alleen nu loop je er tegenaan dat dit gedrag niet helpend is.

Familieopstelling: inzicht in verborgen dynamieken

Een familieopstelling kan je helpen bij het achterhalen van verborgen patronen. In het geval van perfectionisme is dit helpend. Met een familieopstelling kun je dieperliggende patronen visueel maken. Een familiesysteem stroomt wanneer iedereen op de juiste plek staat. Is dit niet het geval dan kan dit leiden tot allerlei soorten problemen zoals fysieke problemen, psychische problemen, gedragsproblemen of problemen in relaties.

Een familieopstelling kent drie basisprincipes:

  • Positie en ordening: iedereen neemt binnen het systeem de juiste positie in
  • Buitensluiting: niemand mag buitengesloten worden of er buiten gaan staan.
  • Evenwicht: de balans tussen geven en nemen

Goede zelfzorg

Goede zelfzorg helpt je om minder vatbaar te zijn voor externe prikkels. Hoe beter jij in je vel zit, hoe minder vatbaar je bent voor afwijzing. Zelfzorg is voor iedere HSP’er anders. Het is belangrijk dat je weet waar je energie van krijgt en wat je energie kost.

Om je te helpen hebben wij de Zelfzorg Blauwdruk ontwikkeld. Met de zelfzorg blauwdruk voor HSP’ers maak jij binnen no-time je eigen zelfzorg plan.

Paardencoaching

Voorwaarts in Ontwikkeling maakt in de coaching gebruik van het coachen met paarden. Paarden spiegelen en reageren altijd zonder oordeel.

Wat we in de praktijk zijn is dat mensen die worstelen met perfectionisme baat hebben bij paardencoaching. In relatie met de paarden ervaren ze een verbinding met zichzelf waar ze anders niet bij kunnen. In relatie met het paard lijkt het vermogen om verbinding te voelen weer geactiveerd te worden.

Zie ook: coaching met paarden

Conclusie

Ben je een hooggevoelig persoon die vatbaar is voor afwijzing en de neiging heeft om het perfect te doen? Je bent niet de enige, want veel HSP’ers worstelen met perfectionisme. Een schrale troost, maar wel fijn om te weten dat je er niet alleen voor staat!

Voorwaarts in Ontwikkeling verzorgt coachingstrajecten voor hooggevoelige mensen. Samen gaan we aan de slag met het omarmen van je hooggevoeligheid. Wanneer je jezelf leert omarmen zal perfectionisme een minder grote rol in je leven krijgen.

Hierbij kijken we altijd naar de patronen die ten grondslag liggen aan wat je doet en waarom je dit doet.