Hooggevoelig en de overgang: hoe vind je een nieuwe balans?

Voor hooggevoelige vrouwen is de overgang een intensief proces. De overgang is op zichzelf al intens genoeg, maar als HSP’er beleef je dit nog intenser. Het is een periode van intense lichamelijke, emotionele en psychologische veranderingen die ervoor kunnen zorgen dat je vervreemd raakt van jezelf en worstelt met gevoelens van schaamte.

Soms heb je zoveel last van al deze veranderingen dat je er slechter door functioneert in je dagelijks leven. Je moet je ziek melden voor je werk, je kunt niet sporten of het afspreken met vrienden kost je te veel energie. Dat is erg vervelend, zeker als je niet goed snapt waarom je hier als HSP’er zo mee worstelt.

In dit blog gaan we hier uitgebreid op in.

Wat is de overgang?

De overgang, ook wel menopauze genoemd, is een natuurlijke fase in het leven van elke vrouw, die plaatsvindt tussen de 45 en 55 jaar. Het is het moment waarop je lichaam een grote verandering doormaakt: je kunt geen kinderen meer krijgen en je menstruatie stopt volledig. De overgang is niet iets dat van de ene op de andere dag gebeurt, maar is een geleidelijk proces wat meerdere jaren duurt.

Elke vrouw ervaart de overgang anders. Sommige vrouwen hebben weinig tot geen symptomen, terwijl anderen ernstige symptomen ervaren die hun dagelijks leven beïnvloeden.

Hoe ervaart een hooggevoelige vrouw de overgang

Als hooggevoelige vrouw ervaar je deze symptomen intenser dan andere vrouwen. Dit komt omdat je als HSP’er van nature meer afgestemd bent op subtiele kleine veranderingen. Dit geldt ook veranderingen aan je lijf en je mentale welzijn.

Dit maakt het intens en soms behoorlijk overweldigend. Daar komt bij dat je een diepgaandere verwerking hebt. Dit zorgt ervoor dat je meer tijd nodig bent om te wennen aan je veranderende lijf.

Als HSP’er is het überhaupt lastiger om te dealen met veranderingen. Dit heeft te maken met het feit dat veranderingen prikkels geven en dat je meer tijd nodig hebt om deze te verwerken. Bij een verandering heb je als HSP’er schakeltijd nodig. Dit is dus ook van belang wanneer je in de overgang zit.

Welke klachten ervaar je tijdens de overgang

De klachten verschillen per vrouw, maar in de kern komt het hierop neer:

Hormonale veranderingen

Bij de overgang neemt de productie van oestrogeen en progesteron af. Dit kan allerlei klachten veroorzaken, zoals opvliegers, nachtzweten, slapeloosheid, stemmingswisselingen en vaginale droogheid. Voor jou als hooggevoelige vrouw kunnen deze klachten extra lastig zijn, omdat je gevoeliger bent voor prikkels.

Lichamelijke veranderingen

Naast de hormonale veranderingen, kunnen er ook allerlei lichamelijke veranderingen plaatsvinden. Je huid kan droger worden en kunnen er meer rimpels ontstaan. Ook kan er sprake zijn van vaginale atrofie, waardoor vrijen pijnlijk kan zijn. Daarnaast kan de stofwisseling veranderen, waardoor je sneller aankomt in gewicht. Het is belangrijk om goed voor je lichaam te zorgen tijdens de overgang.

Mentale veranderingen

Ook mentaal kan de overgang een uitdaging zijn voor hooggevoelige vrouwen. Je kunt je angstig of depressief voelen en minder goed om kunnen gaan met stress. Daarnaast kun je last hebben van geheugenproblemen of concentratieverlies.

Zoals je ziet zijn de veranderingen pittig. Zeker in de eerste fase waarin je je nog niet altijd bewust bent van de overgang kun je jezelf afvragen: “wat gebeurt er met mij”? Het helpt wanneer jij je goed inleest over de overgang en snapt wat er gebeurt. Dit helpt in de bewustwording.

Wat doen deze veranderingen met jou?

De fysieke en mentale veranderingen in de overgang zijn intens. Niet alleen omdat er letterlijk dingen veranderen, maar omdat dit op de onderlaag ook iets doet met je zelfbeeld. Kijken we een laagje dieper dan zien we dat je in de overgang de controle verliest. Dit is lastig, want je lijf verandert terwijl je dit eigenlijk niet wilt.

Wanneer je waarde hecht aan je gewicht en altijd met een gezond lijf bezig bent geweest en dit verandert zonder dat je hier controle over hebt kan dit iets doen met je zelfvertrouwen. Je voelt je niet meer aantrekkelijk, je baalt van jezelf. Dit geldt niet alleen voor de fysieke veranderingen. Ook de mentale veranderingen kunnen ingrijpend zijn.

Denk aan problemen met je geheugen of concentratie. Als hooggevoelige vrouw ben je vaak een diepe denkers en hecht je veel waarde aan je mentale welzijn. Dan kunnen deze veranderingen bijzonder verontrustend zijn.

De overgang en overprikkeling

Als HSP’er ben je erg gevoelig voor prikkels. Alle bovengenoemde prikkels zorgen ervoor dat je prikkelemmer nog sneller vol raakt, dit noemen we ook wel overprikkeling. Je wordt dan gevoeliger voor stress, kunt eenvoudige taken soms amper handelen en hebt behoefte aan rust.

Het is belangrijk dat je dan goed voor jezelf zorgt, je moet ervoor zorgen dat je prikkelemmer niet overstroomt. Gebeurt dit wel voor langere tijd dan kun je fysieke en mentale klachten krijgen.

Vervreemd van je eigen lichaam

De onvoorspelbare veranderingen die de overgang met zich meebrengt kunnen ervoor zorgen dat je vervreemd raakt van je eigen lijf. Dit is erg ingewikkeld voor een HSP’er, enerzijds omdat de verbinding met je lijf en intuïtie zo belangrijk voor je is.

En anderzijds omdat je de controle verliest over je eigen lijf. Dat voelt niet fijn.

Worstelen met schaamte

Veel vrouwen in de overgang worstelen ook met schaamte. Dit kan met verschillende dingen te maken hebben:

• Je lijf verandert en je schaamt je hiervoor.
• Je schaamt je voor opvliegers en zweetaanvallen. Je kunt er niets aan doen, maar je vindt het vervelend als andere mensen dit zien.
• Je schaamt je voor het feit dat je geen controle hebt over fysieke of mentale veranderingen.
• Je schaamt je voor het feit dat de overgang je libido en seksleven beïnvloedt. Dit kan een grote rol spelen in de relatie met je partner wanneer je hier niet open over kunt praten.
• Je presteert (op je werk bijvoorbeeld) minder goed dan je eerder deed. Dit zie je gebeuren en is verklaarbaar, maar je schaamt je hier voor.

Ook hier geldt weer dat hooggevoelige vrouwen deze gevoelens van schaamte intenser ervaren, omdat ze dieper voelen. De schaamte maakt dat je geneigd bent jezelf te verstoppen vanuit de angst dat anderen je raar of onaantrekkelijk vinden. Je vertoont vermijdingsgedrag: je vermijdt mensen, situaties of activiteiten. Dit maakt dat je aan de zijlijn van het leven komt te staan.

Het gevaar van vluchten voor wat je voelt

De gevoelens van schaamte in combinatie met de mogelijke afkeer van je eigen lijf en de mentale veranderingen maken je vatbaar voor vluchtgedrag. Daarmee bedoelen we het vluchten voor jezelf. Je zoekt afleiding omdat je niet durft te zakken in de oncomfortabele gevoelens die de overgang met zich meebrengt.

Voor een HSP’er kan dit een direct verband hebben met Rejection Sensitivity of afwijzingsgevoeligheid. Wanneer je hier last van hebt, ben je overmatig bang voor afwijzing van mensen in je omgeving. De overgang triggert deze angst in alle opzichten. Want wat als mensen je afkeuren omdat je fysiek verandert of je geheugen je af en toe in de steek laat?

Vanuit de angst voor afwijzing kun je gedrag laten zien waarmee je de bevestiging en goedkeuring van mensen in je omgeving krijgt. Dit is gedrag wat niet per se past bij wie je in de kern bent, maar waarmee je waardering ‘inkoopt’. Enige nadeel: de prijs die je betaalt is hoog. Want het gaat meestal ten koste van jezelf. Voorbeelden van dit gedrag:

• Je gaat andere mensen pleasen waardoor je jezelf volledig wegcijfert en voor andere mensen zorgt terwijl je jezelf vergeet. Een ideale manier om niet stil te hoeven staan bij wat jezelf voelt en ervaart.
• Je bent vatbaar voor toxische relaties zoals met een narcist. Omdat je bang bent dat je niet aantrekkelijk meer bent, stort jij je in de eerste de beste relatie die voorbij komt.
• Je zoekt afleiding in welke vorm dan ook omdat je niet stil bij wilt staan bij wat er gebeurt. Dit kan zijn door geld uit te geven, je heil te zoeken in tal van diëten om af te vallen of te vervallen in overmatig alcoholgebruik.
• Je vervalt in perfectionisme. Doordat je geen grip hebt op bepaalde dingen compenseer je met dit met perfectionistisch gedrag. Je wilt de dingen graag zo goed doen dat je hier in doorslaat en geen fouten meer mag maken.
• Je gaat overmatig veel eten en krijgt last van eetbuien, ook een manier om te dealen met ongemakkelijke gevoelens.

Tips voor HSP’ers in de overgang

We hebben een aantal tips voor je op een rij gezet:

Maak van zelfzorg een prioriteit

Zorg goed voor jezelf tijdens de overgang. Zelfzorg is als HSP’er extreem belangrijk, dit geldt zeker tijdens de overgang. Geef jezelf de tijd om te wennen aan de veranderingen. En zorg voor rust en stabiliteit. Dit betekent dat je voldoende rust neemt, gezond eet, regelmatig beweegt en ontspanningstechnieken zoals yoga of meditatie kunt beoefenen.

Leer je lichaam kennen:

Neem de tijd om je lichaam en de signalen die het je geeft beter te begrijpen. Door je bewust te zijn van je lichamelijke veranderingen en symptomen tijdens de overgang, kun je beter voor jezelf zorgen en snap je ook beter waar bepaalde onzekerheden en gedrag vandaan komen. Houd een dagboek bij om patronen en triggers te achterhalen.

Zoek ondersteuning:

Het kan nuttig zijn om steun te zoeken bij andere vrouwen die ook de overgang doormaken. Dit kan ook bij een professional, zoals een therapeut of coach. Zij kunnen je helpen bij het omgaan met de emotionele en fysieke uitdagingen die horen bij de overgang. Het delen van ervaringen kan ook geruststellend zijn.

Omgaan met stress

Hooggevoelige vrouwen zijn vaak gevoeliger voor stress. Het helpt wanneer je jouw stress beter leert managen. Dit kan bijvoorbeeld met ademhalingsoefeningen, mindfulness of ontspanningsoefeningen. Het verminderen van stress helpt om symptomen van de overgang te verminderen.

Pas je levensstijl aan:

De overgang kan een goede gelegenheid zijn om je levensstijl aan te passen en gezondere keuzes te maken. Hoe beter je voor je lijf zorgt, hoe minder last je hebt van de symptomen die horen bij de overgang. Je moet je voorstellen dat voedingsmiddelen zoals cafeïne, suiker en alchohol overgangsklachten verergeren.

Als HSP’er ben je vaak al overmatig gevoelig voor deze voedingsmiddelen. Verdiep je in wat goede voeding is en wat voor jou werkt. Voldoende slaap, regelmatige en rustige lichaamsbeweging en voldoende tijd voor jezelf zijn ook belangrijk.

Accepteer en omarm de verandering:

De overgang is een natuurlijk onderdeel van jouw leven. Probeer de overgang te zien als een nieuw hoofdstuk in je leven en omarm de veranderingen die het met zich meebrengt. Het heeft geen enkele zin om dit te ontkennen en er tegen te vechten.

Je kunt het proces van verandering zelfs zien als een rouwproces waarbij je afscheid neemt van een aantal dingen die zo vanzelfsprekend waren. Gun jezelf de ruimte om dit te verwerken. Geef jezelf de toestemming om te groeien, te verkennen en te ontdekken wie je bent in deze nieuwe fase van je leven.

Coaching voor HSP’ers

Voorwaarts in Ontwikkeling verzorgt persoonlijke coaching voor HSP’ers. Hierbij maken wij ook gebruik van paardencoaching. Met behulp van coaching kun je aan de slag met het accepteren van je hooggevoeligheid. In de coaching van Voorwaarts in Ontwikkeling maken we gebruik van familieopstellingen.

Een familieopstelling is een van de basispijlers in de coaching van Voorwaarts in Ontwikkeling. Daarnaast maken we in onze coaching gebruik van de paardenkudde. Tijdens de sessies wordt een beroep gedaan op de natuur van het paard.